მარიამ გაჩეჩილაძე - ბატონო ბესო, მოდით, თანმიმდევრულად მივყვეთ ჩვენს კითხვარს, რომლის მიზანი საარქივო ჩანაწერის გაკეთებაა და ამიტომ, გთხოვთ, თქვენ თვითონ დამისახელოთ გვარი, სახელი, მამის სახელი.

ბესო არბოლიშვილი - მე გახლავართ ბესიკ მიხეილის ძე არბოლიშვილი. დაბადებული ვარ 1955 წლის 17 თებერვალს, სოფელ ველისციხეში.

ველისციხე ჩემი დედულეთია. მამა ბაკურიანიდან იყო, მაგრამ იმდენად მოეწონა ველისციხე, რომ ბაკურიანი მიატოვა და სამუშაოდ იქ გადავიდა. პროფესიით პედაგოგი მხატვარი, თეატრში მხატვარად მუშაობდა; დედა - ნადია ფერიშვილი ფორტეპიანოს მასწავლებელი, ორმოცდაოთხი წელი შეუწყვეტელი სტაჟით ასწავლიდა ველისციხის მუსიკალურ შვიდწლედში. სკოლა ველისციხეში დავამთავრე, მაგრამ ისე წარიმართა ჩემი ცხოვრება, რომ სანახევროდ ხან ბაკურიანში, ხან ველისციხეში ვიყავი და ეს ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია, რადგან ბაკურიანში რომ ჩავდიოდი ნათესავებთან, ბიძაშვილებთან,  მონატრებული ბავშვი ჩავდიოდი და ყველა მეფერებოდა, ყველას ვუყვარდი, მათამამებდნენ და იქიდან რომ ვბრუნდებოდი, უკვე მონატრებული ვყავდი ველისციხეს. როცა გრძნობ, რომ ადამიანებს უყვარხარ, იგივეს განიცდი შენც იმათ მიმართ და ამან ძალიან დიდი სიყვარულის განცდა გამიჩინა. (ილ.2,  3)

ხატვით სულ ვხატავდი... სერიოზული გატაცება კი  უფროს კლასებში, უფრო მე-8-მე-9 კლასიდან მოხდა, ალბათ, მამამაც განაპირობა ჩემი სიყვარული ხატვისადმი. მახსოვს, მაგალითად, როცა სცენისთვის  პანო ჰქონდა მოსახატი, დიდ ოთახში იატაკზე აფენდა მას და ჩვენი თანდასწრებით ხატავდა. საღებავების სუნი ახლაც მახსოვს. მერე, თავისთავად, მეც დავიწყე ხატვა.

პირველი მუზა  ჩემი უმცროსი და იყო, განათლებით ისიც მუსიკოსია. ჩემთვის ყველაზე კარგი, რაც მაქვს შექმნილი, 1980-იანი წლების ნამუშევრებია და სულ ჩემი დის ირგვლივ ტრიალებს - პორტრეტები, კომპოზიციები.

1972 წლიდან სამხატვრო აკადემიის  მოსამზადებელ კურსებზე დავდიოდი. 1973 წელს ჩავაბარე პედაგოგიკაის ფაკულტეტზე. გოგი თოთიბაძე იყო რექტორი. მაგრამ, ხომ გახსოვთ, მაშინ როგორი დრო იყო - იმის შვილი - ამის შვილი... მაშინდელი იუსტიციის სამინისტროს დიდი ჩინოსნის შვილმა მიჩივლა და გამრიცხეს... ლონიცა ჭიჭინაძე იყო პედაგოგი, ძალიან განიცადა ჩემი გარიცხვა და  დიდი ჩხუბის შემდეგ აკადემიის რექტორატს მოსთხოვა, რომ პირველ კურსელებთან ერთად მეც, ჩვეულებრივ, დამეხურა კურსი. მახსოვს, სემესტრის ბოლოს, როცა ნიშნები დაწერეს, უჩა ჯაფარიძე ესწრებოდა და ყველაზე კარგი ნიშნები მე დამიწერეს.. რის შემდეგაც ლონიცამ მოითხოვა - თქვენ გააგდეთ ეს ბავშვი და ისევ  უნდა ჩარიცხოთო. მოკლედ, ისე მოხდა, რომ კიდევ გავედი გამოცდებზე და ერთ წელიწადში ორჯერ ჩავაბარე აკადემიაში და მოვეწყე. 1974 წლიდან 1981 წლამდე მომიწია სწავლა, იმიტომ, რომ ერთ პედაგოგთან მომიხდა უთანხმოება და ერთი წლით კიდევ გამრიცხეს.

ჩვენ დროს აკადემია ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი სამხატვრო სასწავლებელი იყო. იქიდან ვიწყებდით მხატვრობას... ჩვენ თაობას 80-იანელები შეგვარქვეს.. აკადემიაში ერთგვარი ურთიერთგაზრდის პროცესი მიმდინარეობდა, ყველა ახალგაზრდა იყო მოწყურებული, დაუფლებოდა იმ მადლს, რასაც მხატვრობა ჰქვია.  ვაკვირდებოდით ერთმანეთს, თუ ვინმე რაიმე ახალ ნამუშევარს ვნახავდით, ვარჩევდით მას.  ჩვენზე, 80-იანელებზე ასაკით უფროს  მხატვრებს აკადემიაში რაღაც ჯადოსნური სივრცე ჰქონდათ შექმნილი. თავად აკადემია იძლეოდა საშუალებას, რომ ჯადოსნური სივრცე ჩამოყალიბებულიყო  სტუდენტებს შორის. ამ დროს ამთავრებდნენ:  ირაკლი ფარჯიანი, ლევან ჭოღოშვილი - ეს ისინი, ვინც მე განსაკუთრებით დამამახსოვრდნენ. პირველკურსელები ავიპარებოდით ხოლმე და ვათვალიერებდით დიპლომანტებს, რიდიც გვქონდა მათი.

პედაგოგის, როგორც ხელმძღვანელის „წნეხი“, ჩემ დროს, ნაკლებად შეგვეხო... მახსოვს იყო რაღაც სკოლასავით, რომელიც ამა თუ იმ პედაგოგის გზის გაგრძელებას გულისხმობდა და არცერთ სტუდენტს ინდივიდუალურობა არ გააჩნდა, მაგრამ ჩვენ დროს უფრო თავისუფალი,  უფრო ხელმისაწვდომი იყო საკუთარი გზით წასვლა, ჩვენ შემთხვევაში  პედაგოგები  უფრო მეგობრები იყვნენ,  რომლებიც თვითონაც იზიარებდნენ ჩვენ აზრებს. მაგალითად, ბატონი დიმიტრი ხახუტაშვილი, საუკეთესო პიროვნება და მხატვარი იყო, მაგრამ თავის მხატვრობაზე ძალიან ნაკლებად საუბრობდა... სწორი გზისკენ გვიბიძგებდა და მზად იყო, თანამედროვე ხელოვნების ყოველი მიღწევა გაგვეჟღერებინა ჩვენ მხატვრობაში, ოღონდაც, არ ყოფილიყო სასაცილო, რაღაც ფესვებზე უნდა ყოფილიყო დაფუძნებული. ამიტომ, აკადემიის პედაგოგებს, ალბათ, უფრო, როგორც უფროს მეგობრებს, მხოლოდ ასაკით განსხვავებულებს, ისე აღვიქმადით. იყვნენ,  ასევე, სხვა პედაგოგებიც: ომარ ჩუბინიძე, გიორგი (ჟორა) ჯაში, არაჩვეულებრივი ადამიანი.. პედაგოგიკა, იმ პერიოდში, ჩემთვის ყველაზე მოსახერხებელი ფაკულტეტი იყო, რადგან ხატვა იქ გაცილებით მეტი საათი ისწავლებოდა, ვიდრე ფერწერაზე. ასევე, დამატებით გვქონდა სხვა საგნებიც ხელოვნებათმცოდნეობიდან, გავდიოდით ფსიქოლოგიასაც - ერასტი ვაჩნაძე გვიკითხავდა ლექციებს, უდიდესი პიროვნება.  კომპოზიცია კიდევ  2 საათით  მეტი გვქონდა, ვიდრე ფერწერის ფაკულტეტს. ამიტომ, ჩემთვის ძალიან ხელსაყრელი იყო იქ სწავლა.. არასდროს ამიღია სტიპენდია. ერთადერთი მაღალი შეფასება - ფრიადი, სადიპლომო ნანუშევარში დამიწერეს, თემა  იყო - „ოჯახის პორტრეტი“. (ილ. 4, 5) ხელმძღვანელი -  ჟორა ჯაში. კახეთში გავაკეთე ეს ნამუშევარი და კახეთიდან ჩამომქონდა საჩვენებლად. პიანინოს თავზე, ლარნაკში, დიდზე-დიდი ვარდები  მქონდა დახატული. ეს ვარდები ადამიანის თავზე დიდი იყო და შენიშვნა მომცეს... ძალიან გულანთებულად დამიცვა ესმა ონიანმა, შეუტრიალდა  საბჭოს და  გაკიცხა, შეარცხვინა - პოეზიაში თუ ვერ ერკვევით, იქნებ მხატვრობაში რამე დაუშვათო...  იმის შემდეგ ესმა ყოველთვის თბილად, სიყვარულით მექცეოდა, სადაც კი ვხვდებოდით ერთმანეთს, მოწიწებით ვესალმებოდით.

საინტერესო იყო, ასევე, ერთი რამ - „ცისფერ გალერეაში“ მზადდებოდა გამოფენა, - „ქვეყნის სიჭაბუკე“ , მგონი ასე ერქვა.  მე და ჩემმა მეგობარმა, ტარიელ სისაურმა გადავწყვიტეთ ნამუშევრების მიტანა. პირველ კურსზე ვიყავი, არც კი ვიცოდით, იქ რა წესები იყო და ასე, პირდაპირ, უსირცხვილოდ მივიტანეთ... არადა, თურმე, მხატვართა კავშირის წევრი უნდა ყოფილიყავი, რომ გამოფენაზე წარგედგინა ნამუშევარი. მოეწონათ ჩემი ნამუშევარი და მიიღეს.. მაგრამ ყოფილა ასეთი შენიშვნა: ეს კაცი პირველ კურსზე სწავლობს და რანაირად უნდა მიიღოს მონაწილეობაო? და იქაც ვიღაც გამოჩნდა, თურმე,  ჩემი პოზიციის დამცველი, რომელსაც უთქვამს, რომ მაშინ მე ჩემს ნამუშევარს წავიღებ და მერე კიდევ ყველას გეტყვით,  ვისაც ჩემზე უარესი ნახატი გაქვთო. საბოლოოდ, ნამუშევარი მიიღეს და 500 მანეთიც მომცეს. 500 მანეთი იმ დროს დიდი თანხა იყო. ჩვენი ოჯახის ორი თვის შემოსავალი.. ამ ყველაფერმა ძალიან დადებითად იმოქმედა. (ილ. 6, 7) იმდენი რწმენა მომცა, გამარჯვებასავით იყო - რომ სტუდენტის ნამუშევარი „ცისფერ გალერეაშია“, თან, სახელობით გამოფენაზე! ახლა რომ მახსენდება,  შემდეგ, მთელი სწავლის მანძილზე არაფერი ისეთი არ დამიხატია.. ყველას ეგონა, რომ ძალიან მაგარი მხატვარი ვიყავი...  მეც ესე მეგონა (იცინის). ახალგაზრდა მაინც შიგნიდან უნდა ატარებდეს მხატვარს  და, ალბათ, მაგან გამოიწვია, რომ ერთადერთი ღირებული, რაც აკადემიაში დავხატე, ეს  ჩემი სადიპლომო ნამუშევარი იყო. ნახატი აკადმიაში ინახებოდა, მაგრამ დამთავრებიდან ორი წლის შემდეგ მამა გარდაიცვალა და მამას გასვენებაში მეგობრებმა ჩამომიტანეს, რადგან მთავარი ამ კომპოზიციაში მამაა.

მამისგან კიდევ ერთი ყველაზე კარგი, რაც მახსოვს და თვითონაც გაახარა ძალიან:– მან სულ შემთხვევით, მეგობრის ოჯახში, სახლის ქვედა სართულზე ნახა მოხატული კედელი „შავი ორთქლმავალი“.. შემდეგ, როგორც გახდა ცნობილი, დამტკიცდა და აღიარეს, რომ აქ არის ფიროსმანის ნამუშევრები. ეს კედელი  დღესაცაა შემორჩენილი   ველისციხეში.  დიასახლისს, რომელიც რევოლუციის შემდეგ  იყო გადასახლებული, ახსოვდა, რომ იყო ორი ნახატი,  ძიების პროცესში მთელი  სახლის კედლების  „გახსნა“ მოგვიწია, საკმაოდ ბევრის და ბათქაშის ქვეშ მეორე ნახატიც ვიპოვეთ. შემდეგ,  სახლი გაამაგრეს, გაალამაზეს, ეზოს რკინის ღობე გაუკეთეს, ჭიშკრით. რაც შეიძლებოდა კომუნისტების დროს რომ გაკეთებულიყო - სახლის რესტავრაცია, სახურავის გამოცვლა, რიკულების ჩაყენება,  ყველაფერი გაკეთდა, მაგრამ მას შედეგ დავრბივარ, რომ მიხედოს ვინმემ ამ ყველაფერს. სად არ ვიყავი, მოსკოვში ორჯერ ვარ მაგის გამო ჩასული, ზურაბ წერეთელთან მქონდა კონტაქტი, მაგრამ მითხრა - თქვენ უკვე სხვა სახელმწიფო ხართო. 2004 წელში  იგივე განმიცხადა აღმოსავლეთის მუზეუმის დირექტორმაც...

ორჯერ გაიყიდა ეგ სახლი. ახლა კი ნგრევის პირასაა. კიდევ არსებობს  რიდი თუ შიში, რომ არ ჩამოშალონ. ბოლოს იყიდა კაცმა, რომელსაც გვერდით აქვს სახლი და იყიდა იმის გამო, რომ ფიროსმანიაო.  გაიწელა ამდენი ხანი. კულტურის სამინისტროშიც გავაგებინე ყველას და, ცოტა არ იყოს, შეურაცხყოფილი დავრჩი, როცა მკითხეს - პატრონს რა უნდაო, რომ დაგვითმოს ეგ  სახლიო?   რა უნდა? - უცბათ ვიფიქრე და ვუთხარი - ერთოთახიანი ბინა თბილისში - მეთქი და რა მითხრეს, იცით? - თბილისში, ვაკეში, სხვა ფასია და გლდანში სხვა, გააჩნია, რომელ უბანში უნდაო! ფიროსმანზეა საუბარი და სამინისტროში ასეთი პასუხი გამცეს. თუმცა, იქაც ძალიან აქტიურობდა ალექსანდრე მარგიშვილი, რომელსაც უნდოდა, თავი გამოეჩინა იმდროინდელი პრემიერის,  ღარიბაშილის წინაშე, მაგრამ მან რა არ იცოდა, იცით?  მოსკოვიდან რომ  ჩამოვედი, 2004 წელს, „ქართუ ფონდს“ მივაკითხე, 30 სურათიდან შემდგარ ჩემი საუკეთესო ნამუშევრების კოლექციას ვთავაზობდი და  ვცვლიდი იმ პროექტში, რომ რამენაირად ეს სახლი ან გამოგვესყიდა, ან რესტავრაცია გაგვეკეთებინა. ბატონი ღარიბაშვილი   მაშინ საზოგადოებასთან ურთიერთობის მენეჯერი  იყო, დამეწია და მითხრა - ბატონო ბესო, ჩვენ ამ საკითხებს ვერ განვიხილავთ, რამდენადაც ჩვენთვის არაპრიორიტეტულია-ო და ამ პრემიერთან უნდოდა მარგიშვილს თავის გამოჩენა?! -მოვუყევი კიდეც, რომ ზუსტად ათი წლის წინ ამგვარი პასუხით  გამომიშვა ამ ადამიანმა. და რა არის იცით, უარის თქმის მთავარი არგუმენტი, რომ ეს არ არის ფიროსმანი? - აბა, ველისციხეში როგორ, რანაირად  შეიძლება მოხვედრილიყო ფიროსმანიო?!

მარიამ გაჩეჩილაძე - ცოტა უცნაური არგუმენტია...

ბესო არბოლიშვილი - მოკლედ რომ გიამბოთ,  ძალიან ბევრი მუშაობა მოგვიწია ამ მოხატულობის შესასწავლად. მაშინ ჩვენს ირგვლივ მთელი იმდროინდელი აქტიური საზოგადოება იკრიბებოდა, თუ ვინმე რაღაცას გაიგებდა, ინფორმაცია ჩვენთან მოჰქონდა და მერე იმას განვიხილავდით, ვმსჯელობდით, ვამოწმებდით.   მოხატრულობაზე მიწერილი იყო  - კ.რ.გ.  ამის გასაშიფრად ძალიან ბევრი მუშაობა მოგვიწია და საბოლოოდ მივედით დასკვნამდე, რომ ეს უნდა გულისხმობდეს  კახეთის  რკინის გზას.  მეორე მოხატულობაზე გამოსახულია ადამიანზე დიდი ყურძნის მტევანი და ეს სრულიად არ ჩანს არაბუნებრივად. საწნეხელზე კი აწერია - „შენ გვაცხონე მარანო“.  ამან მე უფრო სხვა სიღრმეებისკენ წამიყვანა, გავცდი ქრისტიანობას. ქრისტიანობაზე უფრო ადრეული ტექსტია და დღეს ქართველები რომ  ვამტკიცებთ, ღვინის წარმოშობის ქვეყანა ვართო! - აიღონ, დალოცვილებმა,  ეს გამოთქმა:  „შენ გვაცხონე მარანო“.  მსგავსი რამ არცერთი ქვეყნის ლექსიკონში არ არის.

ერთხელ მოსკოვში გამაცნეს ვორონცოვა-დაშკოვას შვილიშვილი, ნინა ვორონცოვა-დაშკოვა, რომელიც მოსკოვში იყო ჩამოსული და ქცევის ეტიკეტს ასწავლიდა თეატრალებს და ისტორიკოსებს. ერთმა ქართველმა პროფესორმა, ვინც გამაცნო, ჰკითხა მას - შენ ხომ  ამდენი ენა იცი, გაიხსენე, აბა, რომელიმე ენაზე, თუ არის გამოთქმა - შენი ჭირი მე! აღმოჩნდა, რომ არცერთ ერს არა აქვს ამგვარი აზრის გადმოცემის უნარი. ასევეა ეს გამოთქმაც -  „შენ გვაცხონე მარანო“. ეს ისაა, რაც ამ ინფორმაციამდე ჩვენ გვაქვს განვლილი  დროის კავშირებით. და რა არის თვითონ კომპოზიციაში: ამ მარნიდან და საწნეხელიდან გამოდის ღარები, რომლებითაც ნაჟური ღვინო ჩადის ქვევრებში და გამოსახულია  სამი ჯვარი. სამივე ჯვარი  ნინოს ჯვარია. და ეს სამი საწნეხელიდან გამოსული სადინარი სამ ქვევრში ჩადის. მე არც ისტორიის მცოდნე ვარ იმდენად და არც რელიგიურად არა ვარ დიდად განათლებული, მაგრამ  როგორც მხატვარს და რაც მევალება, როგორც მხატვარს, ამისი უტექსტოდ განცდის უნარი მაქვს. ეს კიდევ ცალკე თემაა, რას  მიანიშნებს ფიროსმანი! - სამი ნინოს ჯვარი და სამი ქვევრი... ამას რაღაც საკრალური დანიშნულება აქვს, რაც ხშირად მომისმენია საუბრებში ჩემზე უფრო ჭკვიანი ხალხისგან. მე უბრალოდ ამას გულით გადმოვცემ, მე ამას შინაგანად ვგრძნობ.

მარიამ გაჩეჩილაძე - გვესაუბრეთ თქვენს მეგობრებზე

ბესო არბოლიშვილი - მეგობრებში ძალიან გამიმართლა.  ბევრი მხატვარი მეგობარი მყავს, ადრე უფრო მეტი მყავდა, სამწუხაროდ, ისინი აღარ არიან.. მაგალითად, ირაკლი ფარჯიანი - ძალინ ახლობელი ადამიანი იყო და ერთხელ ისეთი კარგი რაღაც მითხრა... მე ამით ირაკლისაც მინდა შევეხო, მის მხატვრობასაც და მის აზროვნებას. კარგად მახსოვს მისი სიტყვები: "სიზმარი კი არ დავხატოთ, არამედ ისეთი რამე დავხატოთ, რომ თავი სიზმარში გვეგონოსო." ძალიან ბევრი ეხება ირაკლის, მაგრამ ასე უშუალოდ და ფაქიზად გამოხატო ის, თუ რისი თქმაც უნდოდა თვითონ, არც აკადემიაში უსწავლებიათ და არც არავისგან გამიგია.

ზოგადად, ძალიან მხიარული მეგობრები მყავდნენ, იგივე კაკაჩა - თამაზ კაკაბაძე, მიშა იაშვილი, მერაბ აბრამიშვილი -  ჩემი შვილის, მიხოს ნათლია. მე და მერაბი, ერთი პერიოდი, ერთ სახელოსნოში ვმუშაობდით, სანამ მხატვრის სახლს დაწვავდნენ და მართლაც რომ კრისტალური პიროვნება იყო. ერთხელ, მახსოვს, ედუარდ შევარდნაძემ რაღაც  აღლუმი ჩაატარა თბილისში, დღესასწაულებს და  თავისუფლებას მონატრებულ ხალხს ნება დართო, რომ გამოსულიყვნენ ქუჩაში და ესეირნათ. რუსთაველის პროსპექტი საფეხმავლოდ გახადა ერთ დღეში... გალერეა TMS-ში გამოფენა უნდა გახსნილიყო და მერაბი ცოტა ნასვამი მოვიდა. ვუსაყვედურესავით - სანამ გაიხსნებოდა, რატომ დალიე-მეთქი. მომკიდა ხელი და გამიყვანა ქუჩაში, რომ ეჩვენებინა, რატომ დალია და შემახედა რას, იცით? მსგავსი რამ მხოლოდ  ძალიან ცუდ სიზმარში თუ შეიძლება, ნახოს ადამიანმა. მაჩვენა ყოვლად უაზრო სახეები, რომლებიც ორად იყვნენ გაყოფილნი, ზოგი მიდიოდა,  ზოგი მოდიოდა. რუსთაველის პროსპექტი  ამ უაზრო სახეებით იყო სავსე, და  საერთოდ  უაზრობის სიმბოლო, ერთმანეთში არეული ადამიანების თავები ტალღებად მიდი-მოდიოდნენ.. აი, ეს დამანახა ამ კაცმა.

ფერთან ურთიერთობაში ჩემ მხატვრობაზე ძალიან დიდი როლი რამ ითამაშა, იცით? მადლი უფალს და მყავს უფროსი მეგობარი, სერგო კენჭაძე, რომელსაც ჯერ კიდევ სტუდენტობის დროს შევარქვი მაესტრო, ჩემი მეგობრებიც ესე მოიხსენიებდნენ - მაესტრო სერგო კენჭაძე! ქუთაისში ვართ, ჯაჭვის ხიდის ქვეშ ლუდხანა იყო და დილით ჩავედით იქ. სერგომ გაფცქვნა გამხმარი თევზი და მისი კანი მაჩვენა მზის შუქზე..  პირველ სართულზე, უფრო სწორად, ნახევრად სარდაფში შემომავალ, არც თუ ისე დიდ შუქზე. რომ დავინახე ამ ვერცხლისფერ კანზე აკრული წითელი ტონები, ის სურათი დღესაც მახსოვს... შეხამება, თუ როგორ ერწყმოდა ვერცხლისფერი კანი  წითელ ფერს -  ჩემთვის დღესაც არის, ალბათ, ყველაზე დიდი სანახაობა, ფერწერული სანახაობა, ფერწერული სურათი, თუ როგორ შეიძლება  თვალმა ეს აღიქვას აი, იმ პატარა სივრცეში.

მარიამ გაჩეჩილაძე - თქვენი საყვარელი მასალა ზეთის საღებავია, გიცდიათ სხვა მასალით მუშაობა?

ბესო არბოლიშვილი -  ზეთში ვმუშაობ. შეიძლებოდა ბევრი რამ გამომეყენებინა, მაგრამ ისევ უდროობის გამო ვერ ვახერხებ, ექსპერიმენტები ვაკეთო. ძალიან დიდი სურვილი მაქვს, ბევრჯერ ვცადე თითქოს, მაგრამ, საბოლოოდ, მხოლოდ და მხოლოდ „ფერწერაში დავრჩი“.  ერთ მხატვარს გავეხუმრე კიდევაც: მითხრა - ამდენი ხანი რომ ხატავ, ბიჭო, დახატე რა ჩქარ-ჩქარა და ბევრიო..  მე ვუპასუხე: მაგის დრო არ მაქვს, ბევრი სურათი ვხატო, მე ერთი უნდა დავხატო-მეთქი.. და ვერ გაიგო! ვერანაირად ვერ მიხვდა,  რას ვეუბნებოდი.. იმდენ სიღრმეს და  სიყვარულს ითხოვს, რომ ოცნება მაქვს,  თუნდაც, ერთი სურათი დავხატო ასე, რომ სხვა საქმე არაფერი  მქონდეს.  (ილ. 8, 9, 10) არ არის აუცილებელი, ათასობით შექმნა იმისთვის,  რომ ვიღაცას აჩვენო - ნახე რა ბევრია. მე ცოტა სხვანაირი ვარ.. თუნდაც, მაგალითად,  წინააღმდეგი ვარ ასე რომ  ალაგებენ - ახალი, ძველი... როგორ შეიძლება შემოქმედება იყოს ან ახალი  ან ძველი? შემოქმედება არის შემოქმედება.   ახლა კიდევ არტისტები დაგვარქვეს -არტისტები ხართო! ვისაც უნდა, იყოს არტისტი, მე მინდა, რომ მხატვარი ვიყო. იმის განსაზღვრის უნარი არა აქვთ, რომ მხატვარი შემოქმედია და მაესტრო. არტისტი ნიჭიერად ასრულებს... ის ასრულებს, აწყობს რაღაც პერფომანსებს, საჩვენებელს...

რაც სახელოსნო აღარ მაქვს, იმის მერე, თითქმის ოთხი წელი, საკუთარ სახლში, ოთხი კვადრატული მეტრის ლოჯიაში მიწევდა მუშაობა. ამჟამად სახელოსნო მხატვართა კავშირში მაქვს ნაქირავები.

აკადემიის დამთავრების შემდეგ,  საკავშირო აკადემიის შემოქმედებით სახელოსნოში მომიწია  მუშაობა. მოსკოვის  სამხატვრო საკავშირო აკადემიის ფილიალი იყო თბილისში, ოთხი სახელოსნო იყო გამოყოფილი და ოთხ-ოთხი ადგილი იყო ფერწერაზეც,  ქანდაკებაზეც,  გრაფიკაზეც. წარმატებული სტუდენტები აქ სტიპენდიანტების სახით  აგრძელებდნენ შემოქმედებით საქმიანობას. ფერმწერებს ბუდაბეშტის ქუჩაზე გვქონდა სახელოსნო, ხელმძღვანელი უჩა ჯაფარიძე იყო, არაჩვეულებრივი პიროვნება... მამის გარდაცვალების შემდეგ თბილისში რომ ჩამოვედი, არ მქონდა საკუთარი სახლი და მან  საკუთარი სახელოსნო დამითმო - ქირაობა აღარ დაგჭირდება, აქ იცხოვრებ და იმუშავებო.  მერე,  ამავე სახელოსნოს დარაჯადაც გამაფორმა. ცოტა არ იყოს ვიუცხოვე.  შემატყო, რომ ცოტა ამბიციურად შევხვდი - ბესო არბოლიშვილი და ყარაული?!  სხვა ოცნებებით ვცხოვრობდი  და გაეცინა: - აქ თუ რამე დაიკარგება, შენ ცხოვრობ და შენ მოგკითხავ, ამიტომ, შენ იყავი ყარაული და დაგიმატებ 150 მანეთ ხელფასსო. შემდეგ მეხანძრედაც დამნიშნა. გორბაჩოვის  თუ ანტროპოვის პერიოდი იყო და გამოსცეს ბრძანება, რომ პრიორიტეტი უნდა ყოფილიყო სახანძრო უზრუნველყოფა. ეს რომ გაიგეს, მოკვდნენ ჩემი მეგობრები სიცილით. იქაც ხელფასი დამინიშნა. ასე უთქმელი მოფერებებით იცოდა უჩამ ადამიანის გვერდში დგომა.  უფროსი თაობის მხატვრებმა  ძალიან ბევრი რამ გვასწავლეს.  (ილ. 11, 12)

მარიამ გაჩეჩილაძე - ბატონო ბესო, ახლა რაღაცნაირი უცნაური დამოკიდებულება დამკვიდრდა, რომ მხატვრებს არ სჭირდებათ სპეციალური განათლება და თვითონ, თავისი ნიჭით სტიქიურად უნდა განვითარდნენ. თქვენ ეთანხმებით ამ აზრს?

ბესო არბოლიშვილი - (იცინის) ამერიკაში, სადღაც 1990-იან 80-იან წლებში გამოჩნდა ერთი პიროვნება, რომელმაც გადაწყვიტა, რომ მსოფლიოში ყველაზე ცნობილი მხატვარი გამხდარიყო და გახდა ყველაზე სახელგანთქმული მხატვარი, რის ხარჯზე, იცით? კედელს, ავტობუსს, ავტომობილს, არაფერს ტოვებდა თავისი გვარისა და სახელის გარეშე. რამდენჯერმე დაიჭირეს და სასამართლოებზე 70-ზე მეტჯერ ჯარიმა გადაახდევინეს საზოგადოებრივი წესრიგის დარღვევის გამო  და გახდა ყველაზე ცნობილი. ანუ, ამით თუ აპირებენ ეს ადამინები, მხატვრობას ეზიარონ, არანაირად გამოვა. ეგ როგორ არის, იცით? - ერთჯერადად . შეიძლება, გავიგოთ მათი მოქმედება, როგორც დეკლარაცია, რაღაც მსგავსი... ასე მგონია, ყველაფერს თავისი კუთხით ზომავენ..

მარიამ გაჩეჩილაძე - კიდევ უფრო შორს მიდიან, რომ აკადემიური მხატვრობის ცოდნა ხელს უშლის შემდგომ შემოქმედებით განვითარებას... (ილ. 13)

ბესო არბოლიშვილი - არაა... ეს ისეთ ხალხს ემართება ვისაც ხატვის ნიჭი არ აქვთ, თორემ, როგორ შეიძლება, ადამიანმა ხატვა იცოდე და ცოდნა გიშლიდეს ხელს. ერთი   რუსი ჟურნალისტი იყო,  გვარი დამავიწყდა.. სახელოსნოში მოვიდა ჩემთან, ათვალიერა, ათვალიერა და - აი, მეო გამოვეყავი, „გავუშვი“ ეს მხატვრობაო! - რა-მეთქი?  შენ ვინა ხარ, რომ მხატვრობა „გაუშვი“? მხატვრობამ  არ მიგიღო,  კი არ „გაუშვი“! ვის ატყუებ, ბოდიში რა... მერე შერცხვა და დიდი ბოდიშები მიხადა... თუ მხატვარი ხარ, მხატვრობას  ვერაფერი შეგიცვლის.

მდაბიო ვერ აგიტანს! ახლა რანაირად უნდა აგიტანოს? მხატვარი ხარ და ისტორიას ქმნი და ერის კულტურას ქმნი. და ის ვინ არის?  როცა კარგ სურათს ხედავს,  ვერ აღიქვავს, თავისი არ არის, სხვისია. უჩნდება შური, ბოღმა, ერთადერთი გზა აქვს მხოლოდ, რომ ცუდი გააკეთოს. იქაც ეტყობა, რაღაც ისეთი ჩარევა ხდება, ზევიდან თუ ქვევიდან, რა ვიცი... ჰოდა, თუ გავაღიზიანებთ  ყველას,  მართლა ამოგვწყვიტავენ. (ილ. 14, 15)

მარიამ გაჩეჩილაძე - აკადემიაში ხატვას ვინ გასწავლიდათ? როგორ მიდიოდა  სწავლების  პროცესი?

ბესო არბოლიშვილი -   ხატვას გვასწავლიდნენ კორიფეები, ბრწყინვალე მხატვრები. მარტო წარმოიდგინეთ, რომ ხატვის კათედრის გამგე იყო სერგო ქობულაძე,  ქობულაძის შემდეგ - დუდა გაბაშვილი, გვყავდა ისეთი საუკეთესო პედაგოგები, როგორებიც იყვნენ შოთა კუპრაშვილი და რუსუდან გაჩეჩილაძე. ყველაზე კარგად დამამახსოვრდა, უფროსკურსელი მოქანდაკეები რომ ხატავდნენ, როცა მათ ხატვის გაკვეთილი ჰქონდათ,  ჩვენ   უკან ვედექით და ვაკვირდებოდით, როგორ ხატავდნენ.

ასეთი ამოცანა  იყო შესასრულებელი - ნატურა და სტუდენტები. ამ ყველაფერს აკვირდებოდნენ დიდი ოსტატები და ჩვენ ყოველგვარ ჩავარდნას მაშინვე ამჩნევდნენ იქვე გაგვარკვევდნენ, მზად იყვნენ, ყოველთვის ეპასუხათ შეკითხვისთვის, მაგრამ, სამწუხაროდ,  ხშირად არ ვეკითხებოდით, ვზარმაცობდით. მე პირადად ხატვას ძალიან ხშირად ვაცდენდი და ახლა მიწევს ხატვის სწავლა.

მარიამ გაჩეჩილაძე - თქვენ გყავთ მოწაფეები?

ბესო არბოლიშვილი -  არა, ეს დროდადრო კონტაქტია უფრო. თავისი სურვილით თუ მოსულან ჩემთან.. უმუშავიათ ჩემთან სახელოსნოში, დავხმარებივარ, მაგრამ ამას პედაგოგიურ მოღვაწეობას ვერავითარ შემთხვევაში ვერ დავარქმევდი.

მარიამ გაჩეჩილაძე - თქვენი ნამუშევრების გასხვისების პროცესი როგორ ხდება? ალბათ, ძალიან გენანებათ ნამუშევრებთან განშორება.

ბესო არბოლიშვილი - გაყიდვის პროცესი, ძირითადად, სახლში ხდება, მაგრამ უმეტეს ნაწილს თბილისში ყიდულობს ერთ-ერთი გალერეიის მეპატრონე - ყიდულობს იაფად, ყიდის ძვირად. როცა ასე უმოწყალოდ იმეტებ და როცა იცი, რომ სამჯერ, ხუთჯერ მეტიც ღირს, ვიდრე ის იხდის, მაშინ, რა თქმა უნდა, გული მწყდება. საერთოდ, ყველანაირად გული მწყდება, მაგრამ ერთადერთი დამამშვიდებელი რა არის, იცით? სურათი რომ გადის სახლიდან, მერე იწყებს ცხოვრებას...  ერთხელ,  ინგლისიდან დამიკავშირდა სრულიად უცნობი ქალბატონი და მესაუბრა - დიდი მადლობა გადამიხადა იმისთვის, რომ მე მას მივეცი საშუალება, მშვიდად მომკვდარიყო. მერე, რომ გარდაიცვალა, ქმარმა თავისი და შვილების სახელით ოფიციალურად გადამიხადა მადლობა და ასეთი რამ მითხრა: თქვენი ნამუშევრებით ცოცხლობდაო ბოლოს ეს ადამიანი... და ჩვენ  დიდი სიმდიდრე დაგვრჩა მის მოსაგონად,  მე და ჩემი შვილები თქვენ ნამუშევრებთან ვიკრიბებით და ეს გვაერთიანებსო. რა ვიცი, მე  მგონი კარგია, ასე რომ დაგაფასებენ... (ილ. 16, 17)

კიდევ ასეთი ისტორია მახსოვს: - გერმანიაში დავხატე ნამუშევარი და დამრჩა დასამთავრებელი. ათი წლის შემდეგ კიდევ მიგვიწვიეს გერმანიაში - დუისბურგში და იქ   მასპინძელმა თავის სახლში წამიყვანა. ქალაქგარეთ აეშენებინათ სახლი და ამ ნამუშევრისთვის ჰქონდა გამოყოფილი დიდი ნიშა. ადიოდა კიბე და ცალკე დიდი  ნიშა ჰქონდა აშენებული, რომ მხოლოდ ეს პორტრეტი გამოჩენილიყო და მეტი არაფერი.

ქართულ შემთხვევითობას როგორც შეეფერება, ზუსტად ასეთ გაუგებრობაში აღმოვჩნდი 90-იან წლებში. არის ერთი პიროვნება - თამაზ კიკაჩეიშვილი,  ის სრულიად შემთხვევით მოხვდა  Phillips London  აუქციონზე და ნახა, რომ კატალოგში შეტანილი იყო ქართველი მხატვრის ნამუშევარი, თბილისში ჩამოიტანა ეს კატალოგი და ჩემი მოძებნაც არ დაიზარა. (ილ. 18, 19, 20)

მარიამ გაჩეჩილაძე - ანუ, ნამუშევარი უკვე სხვისი იყო, მან წარადგინა აუქციონზე და თქვენ არ იცოდით?

ბესო არბოლიშვილი - არა, წარმოდგენა არ მქონდა, კერძო პირისგან იყო შეძენილი.

მარიამ გაჩეჩილაძე -   თქვენგან დამოუკიდებლად მოგზაურობენ თქვენი ნამუშევრები.

ბესო არბოლიშვილი -  ეგ თავისთავად.  რომელი ნამუშევარი გასხვისების შემდეგ სად ამოყოფს თავს, როგორ გაიტანს თავისთავს - ეს სურათზეა დამოკიდებული.

მარიამ გაჩეჩილაძე - თუ ნახავდით, რომ  გაჩუქებულ  ნამუშევარს სათანადოდ ვერ აფასებს ის, ვისაც აჩუქეთ, ვერ გებულობს მის ღირსებას, როგორ მოიქცეოდით, წამოიღებდით?.

ბესო არბოლიშვილი - ნაჩუქარის ღირსებას ძალიან იშვიათად გრძნობენ. როგორ მოვიქცეოდი? დავიცავდი ნამუშევარს კბილებით. რა თქმა უნდა,  წამოვიღებდი. სხვათა შორის ასე მე მხატვრის სახლიდან მაქვს ჩემი დის პორტრეტი წამოღებული და არა მარტო მხატვრის სახლიდან, გალერეიდან მაქვს წამოღებული ნამუშევრები, კატალოგშიც კი იყო უკვე ჩასმული და გამოფენიდან წამოვიღე იმიტომ, რომ ცუდად მოექცნენ. ასეთი რამ ხდება ხოლმე, როგორც ჩანს.

მარიამ გაჩეჩილაძე - მუშაობის დროს რა პირობები გჭირდებათ? კონკრეტულად როგორ და რა დროს მუშაობთ?

ბესო არბოლიშვილი - უფრო დილით ვმუშაობ. გარემოს და დროს დიდი მნიშვნელობა არა აქვს.  ახალ წელსაც დამიხატავს და შობასაც. სანამ სუფრა გაიშლება, კარგ, სასიხარული განწყობაზე ვარ ხოლმე, იმიტომ, რომ იმ დღეს კარგი სურათი თუ არ გამომივა, თავს ვპატიობ - დღეს ხომ შობაა, არა უშავ რა.

მარიამ გაჩეჩილაძე - რომელი ნამუშევარი დაგამახსოვრდათ, საყოველთაო აღიარება რომ ხვდა წილად და თქვენთვისაც განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო?

ბესო არბოლიშვილი - სადიპლომო ნამუშევარი. მოსკოველი მეგობარი მყავს, საკმაოდ სერიოზული მეცნიერია,  გეოფიზიკოსი. კახეთში წავიყვანე რაღაც გამოფენაზე და ამ ნამუშევარს (იგულისხმება სადიპლომო ნამეშევარი - მ.გ.) ისე ეფერებოდა, ისე ეფერებოდა დიდხანს... და ამ გეოფიზიკოსმა კაცმა ჩემივე ნამუშევარი სულ სხვანაირად დამანახა. მიმახვედრა იმას, რასაც ვგრძნობდი და ენით ვერ გადმოვცემდი - ჩემი აბსულუტურად გულწრფელი დამოკიდებულება დედის მიმართ. გამოსახული სხეული ფორმის გარეშე, წითელ კაბაში. კაბა კოჭებამდეა, ფეხები საერთოდ არ ჩანს, ხელებიც და თავიც ისე უკავია... და გააკეთა  შედარება - მამა, როგორც მამაკაცი ფიზიკურად ძლიერი და დედა, რომელიც პიანინოსთან დგას, თითქოს „ჰაერში ფარფატებს“, უწონადოა. ახლა რომ ვაკვირდები, თითქოს ირხევა... იქვე, ძაღლი მქონდა დახატული - „ბობიკა“, რომელიც ქვემოდან შემომცქერის. ეს ჩანაფიქრი   მას შემდეგ გამიჩნდა, რაც ერთმა ყველაზე ახლო მეგობარმა, აწ გარდაცვლილმა სოსო წერეთელმა მკითხა: - ბესო, თუ გახსოვს, დედა როგორ  ჭამს საჭმელსო? - და ვერაფრით გავიხსენე. აი, როგორ ჭამს, მაგას კიდევ სხვა საიდუმლეობად ჩავთვლი. იცით, ზოგჯერ გამახსოვრდება, ვინ როგორ მიირთმევას და ხან გეცინება და მერე ყვები ამას ამბად.  ამ დროს კი ვერაფრით ვერ გავიხსენე, როგორ მიირთმევდა დედაჩემი, ჩაის, წყალს როგორ სვავდა - ეგ ვერ გავიხსენე. ე.ი. რაღაც არის ისეთი ვაჟიშვილსა და დედას შორის, ისეთი საიდუმლო, ძალიან წმინდა,  რომელიც  ყოფიერებას გაშორებს და ამ ფიქრმა მომცა სწორედ ის იმპულსი, რომ წითელ კაბაში, სხეულის გარეშე გამომესახა.  სამწუხაროდ, დედა ოთხი წლის წინ გარდაიცვალა..

მარიამ გაჩეჩილაძე - თქვენი შვილები თუ აგრძელებენ მხატვრობას?

ბესო არბოლიშვილი - ორი შვილი მყავს: მიხეილი და თამარი.  მიშიკომ აირჩია მხატვრობა. ცხრა წლის იყო, როცა თბილისში  პირველი საერთაშორისო დელფიური ფესტივალი გაიმართა და იქ გახდა ლაურეატი. აკადემიაში ჩაბარება რომ გადაწყვიტა, მე მაშინ მოსკოვში მქონდა გამოფენა და წასული ვიყავი. გამოცდაზე ისეთი რაღაც დაუხატავს, რომ გია ბუღაძეც და გია გუგუშვილიც აღტაცებულები დამხვდნენ - შენ კი ხარ მხატვარი, მაგრამ ეგეთი მხატვარი ჯერ არ გვინახავსო.  მაგრამ მერე მოხდა ძალიან  ცუდი რამ - აკადემიაში ის კი არა, რომ ვერაფერი ასწავლეს, არაფერი ასწავლეს. და მე შემიძლია გულმოკლულად ვთქვა, რომ ეს თაობა დაღუპეს. ჩვენ,  პედაგოგიკის ფაკულტეტზე,  მარტო ხატვა 12 საათი  გვქონდა კვირაში, შაბათსაც ვსწავლობდით,  მაგათ სემესტრში არ ჰქონიათ,  წელიწადში არ  ჰქონიათ 12 საათი ხატვა. შემდეგ, თავად სცადეს ახალგაზრდებმა გამოსავლის პოვნა - გააკეთეს გალერეა, დამწვარი სახლი ინათხოვრეს ლესელიძის ქუჩის 49 ნომერში, მიშიკოს მოწადინებით რამდენიმე ახალგაზრდამ გაასუფთავა, გააშრეს, მოაწყეს იქაურობა და 2 თუ 3 წელი ამ ახლგაზრდების გალერეა გახდა უცხოელებისთვის მექა. ^{იხ.:https://www.facebook.com/events/287833494650970/permalink/287833577984295/} დიდი ეზო ჰქონდათ, აწყობდნენ გამოფენებს. (ილ. 21) მერე გალერეების პატრონებმა რომ ნახეს, გალერეა მუშაობს, უცხოელები თავზე ეხვევიან, ნამუშევრები ეყიდებათ, წაართვეს ეს გაკეთებული სახელოსნო. ქართული საქციელია. ამჟამად, ახლა გადაწყვიტა ჩემმა შვილმა და ჯიპაში ჩააბარა, საზოგადოებასთან ურთიერთობაზე. საკუთარი ოჯახი ჯერ არ ჰყავს.

გოგონა ისეთია, სიცოცხალით სავსე, ენერგიული, 14 წლის იყო, რომ მივანდე ბაკურიანის სახლის დიზაინის მოწყობა. გაგიჟდა სიხარულით. ჩაიბარა დიდის ამბით და დილით რომ გავიღვიძე, ყველა წერტილში, ყველგან - იატაკზე, სამზარეულოში დალაგებული ჰქონდა რომელი ფილა სად უნდა ყოფილიყო განთავსებული და ელოდებოდა ხელოსნებს. ამჟამად მუშაობს სარეკლამო სააგენტო „ჰოულმს ენდ უოტსონ“-ში.

მარიამ გაჩეჩილაძე - ბატონო ბესო, ხომ არ წერთ რამეს?

ბესო არბოლიშვილი - ჩუმ-ჩუმად (იცინის) აზრებს ვაფიქსირებ. აზრი დაფრინავს - მფრინავი მგონია,  ვის როდის შეაფრინდებ, მაშინ ფიქსირდება. ხან ფურცელზე ვწერ, ხან სურათზე ვწერ... ხშირად რაღაცას ხედავ და ეს იმდენად სამყაროს საიდუმლეობრივობისკენაა მიმართული თვითონ, გგონია, რომ აზრს ადამიანისგან დამოუკიდებელი თავისი სიცოცხლე აქვს... მხატვრის ყველაზე დიდი სიკეთე ის იქნება, თუ იგი შეძლებს, გაანთავისუფლოს ფერი, მან უნდა შეძლოს, დაშალოს ფერები...

მარიამ გაჩეჩილაძე - რომელიმე მხატვარს თუ მოუხდენია თქვენზე გავლენა?

ბესო არბოლიშვილი - გავლენა ძალიან ბევრ მხატვარს მოუხდენია. ხშირად მათ ვეთაყვანები,  ჩემი თაყვანისცემა გამოიხატება მათი ნამუშევრებიდან ფრაგმენტების გადმოტანით ჩემს ნამუშევარებში, ამით ხაზს ვუსვამ მათდამი პატივისცემას, ხან პიერო დელა ფრანჩესკასგან გადმოვიტან დეტალს, ხან ლეონარდოსგან, ველასკესისგან ან ჰოლანდიელებისგან, მიყვარს პატარა დეტალების გათამაშება ჩემს კომპოზიციებში, ამით მე მათ პატივს მივაგებ, დაფასებას გამოვხატავ...

მარიამ გაჩეჩილაძე - თქვენი თაობის მხატვრებს თუ მოუხდენიათ გავლენა?

ბესო არბოლიშვილი - არა. ჩვენ ერთი კარგი თვისება გვაქვს, რომ თითქმის არავინ ერთმანეთს არ ვგავართ, ყველას თავის ინდივიდუალური სამყარო და სტილი გვაქვს. რასაც ვერ ვიტყვი არტისტებზე. არტისტები რაღაც გარკვეულ ჩარჩოში ექცევიან და იმას ანვითარებენ. ძალიან ცუდი რაღაცა დაემართათ მოსკოვში, ამ ებრაულ სკოლებს.. შვარცმანის სკოლა, მაგალითად. ჩამომიტანეს წიგნი. მათი გამგრძელებლები  ტერორის ქვეშ  იყვნენ, აბა, შვარცნამის მხარს იქით გაეხედა ვინმეს...  დიდი არეულობები შექმნეს, სრულიად დაშტამპეს მხატვრობა და ათასობით რუსი შვარცმანი გამოუშვეს. ეს კოლექტიური მხატვრობა ჩემთვის სრულიად მიუღებელია.

მარიამ გაჩეჩილაძე - დეპრესიული მომენტი თუ გქონიათ, რომ გიფიქრიათ - რისთვის ვაკეთებ ამას... თუ ხართ შემართული და არაფერი გიშლით ხელს?

ბესო არბოლიშვილი - არა, დეპრესიული არა. ღმერთმა დამიფაროს, არასდროს...  ისე ვფიქრობ, რომ ჩემნაირი ნოსტალგიური არა მგონია, ვინმე არსებობდეს ამ ქვეყანაზე, მაგრამ დეპრესია არა! ჯერ ერთი იმიტომ, რომ სულ მუსიკა არის ჩართული, ხან მოცარტი უკრავს,  ხან ბეთხოვენი, ხან ჯაზი, ხან ხალხური სიმღერა, არ მახსოვს, მუსიკის გარეშე გამეღვიძოს. მუსიკის გამოთიშვისთანავე იწყება  წამიერი გაელვება იმ სიზმრისეულის, რაც ვნახე ღამე სიზმრად.. სიზმარში ვის ნახულობ? - ან გარდაცვლილებს ან კიდევ გარდასულ წლებს, არა? და ეს იმდენად მტკივნეულია ჩემთვის, იმდენად განვიცდი... დიდხანს რომ გაგრძელდეს, შეიძლება, უბრალოდ გადაყვე ამ განცდას. ამ ყველაფრიდან გამოვყევარ იმის გახსენებას, რომ მე სურათი მაქვს დასახატი! იმ წუთში ისევ ივსება გული რაღაც სიხარულით, იმედით, ენერგიით.. და კიდევ ერთხელ იწყება, რაც გენში გაქვს, რასაც მიყავხარ ნამუშევრამდე. ეს სისტემატიური ბგერები ხომ მოცულობითია,  იგივე ლოცვაა... შემოქმედება უბრალოდ ფერებით გამოხატული სახე-ხატია.

მარიამ გაჩეჩილაძე - ხომ არ გაქვთ მომენტები, როდესაც ვერ მუშაობთ, არ ხართ აქტიური, რომ რაღაც ხელს გიშლით?

ბესო არბოლიშვილი - ბევრჯერ.  მაგისთვის არსებობს მთელი ჯარი, რომელიც ჩასაფრებულია,  რომ იმ დროს ხელი შეგიშალოს, თუნდაც, დაუპატიჟებელი სტუმარი, თუნდაც, აბეზარი მოსაუბრე, თუნდაც, მეუღლე, როცა გაგზავნის პურზე.. და შენ ამ დროს ხატავ თვალს.  და იმდენად დაჯერებული ხარ, რომ ამ თვალს ახლა რომ ჩახვალ,პურს ამოიტან, მერე აუცილებლად დახატავ... არადა, რომ ამოხვალ, თვალი კი არა, ქალი აღარ ჩანს.. გაწყდა, აბა რა.. სამწუხაროდ, ძალიან ბევრი წყვეტა მაქვს ასე.. მერე ისევ შიდა რესურსით აღადგენ ადამიანი.

მარიამ გაჩეჩილაძე - ოჯახის წევრებს როგორი დამოკიდებულება აქვთ თქვენი მხატვრობისადმი?

ბესო არბოლიშვილი - ჩემი გოგონა ყველაზე კარგი კრიტიკოსია. ცოცხალი, ისეთი... კრიტიკა ხომ მარტო გაკრიტიკება არ არის? თუ შენ თავსაც შეუძახებ და შეხედავ, უკვე გრძნობ ნამუშევარში რა არის წარმატებული და რა - წარუმატებელი. მეუღლეს რაც შეეხება, თუნდაც, პასუხი არ გამცეს, მაინც ვგრძნობ... და რაღაცნაირად საკუთარ თავთან ვმშვიდდები, ისევ ვაგრძელებ... თუ რამეა ისეთი, რაღაც მიუღებელი და შენ თვითონ ხვდები, რომ ნამუშევარში ეს გასაკეთებელია,  სხვაც ყოველთვის ხედავს იმას.

მარიამ გაჩეჩილაძე - გამოფენები ბევრი გქონდათ, ახლა ჩვენთანაც ძალიან მნიშვნელობანი გამოფენა გაიმართა. კიდევ გქონდათ პერსონალურები? (ილ. 22)

ბესო არბოლიშვილი - კი, პერონალურები მქონდა: გალერეა „ჰობიში“, 1997 წელს. ეროვნულ გალერეაში 1998 წელს, გაეროს სახლში 1999 წელს, 2000 წელს სავაჭრო სახლ „სეულში“, მოსკოვში. 2007 წელს სასტუმრო „შერატონ მეტერი პალასში“. 2008 წელს ამერიკის საელჩოში, საქართველოში.  საქართველოში არცერთი გამოფენა - საშემოდგომო და საგაზაფხულო არ გამომიტოვებია და, სხვათა შორის, არც საკავშირო გამოფენები. როგორც კი გავხდი მხატვართა კავშირის წევრი, იქიდან მოყოლებული ყველა საკავშირო გამოფენაზე მიჰქონდათ ჩემი ნამუშევრები და იფინებოდა. უცხოეთშიც ბევრგან - გერმანიაში, საფრანგეთში, ამერიკაში. იცით, როგორი რაღაცაა,  დავუშვათ ამერიკაში... - სხვა განზომილებაშია ხალხი. წარმოდგენა არა აქვთ, მხატვრობა რა არის. მახსოვს, 1998 წელს ვიყავი ამერიკაში და ვესწრებოდი ამ პროცესებს - ვან გოგის რეტროსპექტული გამოფენა ტარდებოდა და წყვეტა იყო  ბილეთებზე.   დაინტერესდნენ ექსპერტები, ხელოვნებათმცოდნეები.  განიხილავდნენ, თუ რამ გამოიწვია ასეთი დიდი აჟიოტაჟი ვან გოგის მიმართ. და აღმოჩნდა ძალიან მარტივი პასუხი - დაიდო დასკვნა, რომ ხალხი მიდიოდა აქ სიმდიდრის და არა ვან გოგის ნამუშევრების სანახავად. ისინი ეზიარებიან ამ სიმდიდრეს - 30 მილიარდ დოლარად შეფასებულ გამოფენას.  ჩვენთვის გამოფენები იმ მიზნით იმართება, რომ რაღაც წარმატებას მიაღწიო, ვინმემ დაგინახოს. მახსოვს, ერთი მდიდარი კოლექციონერი გავიცანი,  წარმოგიდგენიათ, ორი რემბრანდტი აქვს სახლში? რაღაც შეკვეთები მომცა და ვაშინგტონიდან როცა მოვდიოდი,  ნამუშევარი ვაჩუქე. მთხოვა, სიუჟეტის ახსნა-განმარტება გამეკეთებინა. მეგობარმა მირჩია, არ გინდაო განმარტებები, რადგან მხატვარი როცა იწყებს ახსნას - ეს ერთია და სურათის აღქმა კი ინდივიდუალურია,  ეს იგივეა, რომ ასურათებ ლიტერატურულ გმირს, ზოგს ისეთი მოსწონს, ზოგს ასეთი, არ შეიძლება ჩარევაო... დავუჯერე მის რჩევას და პირიქით, მას ვთხოვე სურათის აღწერა, რის შემდეგაც მეუღლეს დაუძახა და ასეთი რამე თქვა: „მთელი ცხოვრება სიკვდილის მეშინოდა, დღეს, როგორც კი ამ სურათს შევხედე, აღარაფრის მეშინია..“ (იცინის)  (ილ. 23)

მარიამ გაჩეჩილაძე - რას ასახავდა ნამუშევარი?

ბესო არბოლიშვილი - წითელ, ფართო მდინარეში იყო შეცურებული ყვითელი ნავი, როგორც მთვარე - ისეთი, და ზედ იდგა ფიგურა - განათებული... ახლა, ვინ როგორ აღიქვავდა ამ ფიგურას, არა? და სიღრმეში ჩანდა მეწამური მთები და ამ  მეწამურ ფერზე მუქ იასამნისფერსა და მუქ შინდისფერ ფერებში, შიგნიდან იყო ამოკაწრული  ტაძარი, საიდანაც რაღაც იდუმალი შუქი გამოდიოდა. ეს ტაძარიც ნაკლებად აღსაქმელი იყო, უფრო რაღაც ნანგრევებივით მოჩანდა.. ანუ წითელ მდინარეში ეს ოქროსფერი ნავი მიცურავდა.

მარიამ გაჩეჩილაძე - ნამუშევრების შექმნისას სიუჟეტები როგორ „მოდის“? (ილ. 24, 25)

ბესო არბოლიშვილი - კარგია, როცა თვითონ მოდის. ხანდახან გიწევს შექმნა, გამოიგონო. უფრო ხშირად, მუშაობის დროს, თვითონ ჩნდება. არის კონკრეტული ნაწარმოებები, მაგალითად, როცა ხატავ ნავს, უკვე ის ნავი ითხოვს თავის ირგვლივ ნავსაყუდელს, სადაც უნდა იყოს იმ დროს ის ნავი. მერე ის ავსებს სურათს და  იძლევა განვითარებას.

მარიამ გაჩეჩილაძე - სხვადასხვა  ჟანრი გაქვთ, პორტრეტიც მნიშვნელოვანია თქვენს შემოქმედებაში. ყველაზე მეტად მაინც, რომელი ჟანრი გიზიდავთ?

ბესო არბოლიშვილი - ვერ ვამბობ, ვერ გამოვყოფ. იცით, როგორ რაღაცას მივხვდი? ვაშლშიც, ატამშიც და ბროწეულშიც, მითუმეტეს, ყველაფერი შეიძლება ჩაატიო, გააჩნია ... ერთი ლიმონი მქონდა დახატული, ერთი ცალი ლიმონი, ასეც ერქვა  - „ერთი ლიმონი“! ისეთ ფერზე „იდო“, ისეთ ორნამენტებთან და ისეთი განათებით იყო, რომ ჩემთვის მთელ სამყაროს წარმოადგენდა.  არა აქვს მნიშვნელობა, რა ზომისას და რას ხატავ, მთავარია, როგორ? როგორ გაქვს განცდილი და  როგორ მოაქცევ ამ ყველაფერს ნამუშევარში. ამ შემთხვევაშიც ნატურმორტად მქონდა მხოლოდ ერთი ლიმონი და მერე აშენდა იმის ირგვლივ მთელი სამყარო.

მარიამ გაჩეჩილაძე - პორტრეტს როცა ხატავთ, ნატურიდან ხატავთ, თუ ზეპირად?

ბესო არბოლიშვილი  აუცილებლად ნატურიდან, უფრო  ცოცხალი გამოდის...

ერთ ადამიანს მინდა შევეხო, ჩემს გამოფენაზეც იყო მოსული. ჩემი თაობის კინოს მხატვარია, მაგრამ ხშირად არ გვიწევდა ურთიერთობა. ამას წინათ, მოვხვდი მის ოჯახში და ვნახე ნამუშევრები, რამაც გამახსენა ჩემი ახალგაზრდობა. ამან იცით, რას მიმანიშნა? თუ როგორი უნდა იყოს მხატვარი და სინამდვილეში რა ხდება მხატვარში? ჩვენ ერთმანეთის მეხსიერებას, ერთმანეთის ნიჭს, ერთმანეთს ვავსებთ.. თითქოს ერთი მთლიანი  ვიყავით ოდესღაც და მერე გავიშალეთ..  ეს საიდუმლო დამოკიდებულებისავით არის, რაღაც ისეთია, უხილავი ძაფებით რომ არის დაკავშირებული ერთმანეთთან ამის ფესვები. ჩვენი ამპარტავნობის და ჩვენი  „დიდი მხატვრების“ ფონზე  ვერ ვხვდებით, რომ ჩვენ ერთნი ვართ, დაშლილ-გაბნეულნი.. ვისკენ მეტი წავიდა, ვისკენ ნაკლები - ასე უყურებენ და ეგრე არ არის.. მხატვარი ერთია, მთლიანია. და ამით რისი პასუხის გაცემა მსურს, იცით? ახალგაზრდებშიც რომ ვთქვათ, იქაც ასე ჩამოყალიბდა. ჩემი ბიჭის თაობა, ძალიან კარგი მხატვრები არიან, შეხედულებებიც ერთნაირი აქვთ  მხატვრობის მიმართ, ადამიანობის მიმართ, წინაპრის, მშობლის, შვილის მიმართ.. რასაც, ყოველ შემთვევაში, დღემდე ერქვა ქართული სივრცე..

მარიამ გაჩეჩილაძე - მაინტერესებს გკითხოთ  მხატვართა კავშირის შესახებ, მისი არსებობა საჭიროა? თქვენ იყავით წევრი?

ბესო არბოლიშვილი - როგორ არ ვიყავი.. ადრე  ფულსაც კი იხდიდნენ, ყველაფერზე იყვნენ მზად, რომ გამხდარიყვნენ მხატვართა კავშირის წევრები. რატომ, იცით? იმ დროინდელი სტრუქტურა ისე იყო  ჩამოყალიბებული, რომ იყო გარკვეული გამორჩენა.  დღეს, ამ ჩვენ ცნობილ მხატვრებს, არავითარი გამორჩენა არა აქვთ. ზოგი რას იძახის, ზოგი რას... მე ძალიან მჭახედ მქონია დაპირისპირება ამის გამო, იმიტომ რომ ეს არის უზნეობა. საერთოდ არ გვქონდა მხატვართა კავშირი, ახლა რაღაც მაინცაა, თავშესაფარია. მხატვართა კავშირის პრეზიდენტი შრომობს მუხლჩაუხრელად, გამოფენებს აკეთებს, აქტიურობს.   მეც ყველანაირად მხარში ვუდგევარ, სულ რაღაცას მეკითხება - რა შეიძლება გავაკეთოთ, როგორ შეიძლება... მე არ შემიძლია იმ სამინისტროებში სიარული, ურთიერთობა. ეს კაცი თავმდაბლად იღვწის, თავს აკლავს ამ კავშირს,  რომ იქნებ რაღაც გამოვიდეს.  უნდა გადავარჩინოთ მხატვართა კავშირი. ახლა კავშირის  წევრი გაცილებით უფრო მეტია, ვიდრე ოდესმე ყოფილა რომელიმე პოლიტიკური პარტიის წევრი. მე ვგულისხმობ გულით მონდომებას, ვისაც სწამს, ვინც არის პროფესიით მხატვარი. 1500 მეტი წევრი გროვდება, ესენი არიან გულმხურველე მხატვრები, რომლებიც არასდროს შეიცვლიან თავის აზრს, ყოველთვის იქნებიან თავის პოზიციაზე, ესენი არ არიან ის პოლიტიკური ორგანიზაციები, რომლებიც დახტიან წინ და უკან პარტიიდან-პარტიაში და ანგრევენ ქვეყანას. ჩვენ თუ ისე გავერთიანდებით,  რომ შევუტიოთ ამა თუ იმ უსახურ გადაწყვეტილებას, რომელებსაც ასე ადვილად იღებენ ქვეყნის საზიანოდ, რომელი მთავრობაც უნდა იყოს სულერთია, ნებისმიერი, ვინც არ უნდა მოვიდეს -  ჩვენ უკვე ძალა ვართ. იმიტომ, რომ იმ 1500  მხატვარს მოჰყვება ათას ხუთასი  ხელოვნებათმცოდნე, ხელოვნების ისტორიკოსი. ეს გადარჩენის ერთადერთი გზაა. მე ასე ვფიქრობ. ახალგაზრდა მხატვრებთან აუცილებლად უნდა მივიტანოთ მხატვართა კავშირის მნიშვნელობა, რა მხრივ იცით? რომ გავაგებინოთ - ეს პროფესიული კავშირია. ახალგაზრდებმა აქ უნდა იგრძნონ თავისი მომავალი საფიქრალი და აქიდან უნდა დაიწყონ თავის თავზე ფიქრი, თორემ სხვა ვინ დაეხმარება?!

მე იმ მიზნით, რომ მხარში  დგომა გამოვხატო, უკვე ვთქვი, სახელოსნოდ  ოთახი  ვიქირავე  მხატვართა კავშირშივე,  მეხუთე სართულზე და ძალიან ხმამაღლა ვამბობ და ვიმეორებ ამას რომ საქართველოში ნებისმიერ მხატვარს შევარცხვენ, ვინც კი იტყვის მხატვართა კავშირზე ცუდს... მხატვარია? მოვიდეს და დაეხმაროს,  თავი თავს დაეხმაროს...

მარიამ გაჩეჩილაძე  - მართალი ხართ, პრობლემა ნამდვილად ბევრი გვაქვს. დაცვა უნდა, თორემ ერთი თუ დაიწყო, დაიშლება მერე ვეღარ შეკრებ.. თუ თქვენ რამე გსურთ ჩემი შეკითხვების გარეშე, ძალინ გთხოვთ, გვესაუბროთ.

ბესო არბოლიშვილი  - ხომ ვიქნებით კარგად? ხელოვნებათმცოდნეები, ისტირიკოსები, მე, აქ, თქვენს დაწესებულებაში დავინახე საქართველოს გული, ცოცხლად დავინახე...

მარიამ გაჩეჩილაძე  - დიდი მადლობა ბატონო ბესო, ძალიან საინტერესო იყო თქვენთნ შეხვედრა. წარმატებებს გისურვებთ და მომავალშიც ველით ჩვენს საგამოფენო დარბზში თქვენს გამოფენას.

დაბადების თარიღი 17.02.1955 თბილისი, საქართველო.

1974–1981 თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემია, სახვითი ხელოვნების ფაკულტეტი

1983–1986 საკავშირო აკადემიის შემოქმედებითი სახელოსნო, მოსკოვის ფილიალი თბილისში

დარგი ფერწერა

2018 - გიორგი ჩუბინაშვილის სახ. ცენტრის საგამოფენო დარბაზი „Ars Georgica“,  თბილისი, საქართველო.

2008 - აშშ-ს საელჩო, თბილისი, საქართველო.

2007 - სასტუმრო „შერატონ მეტეხი“, თბილისი, საქართველო.

2000 - სავაჭრო სახლი „сеул“, მოსკოვი, რუსეთი.

1999 - გაეროს სახლი, თბილისი, საქართველო.

1998 - ეროვნული გალერეა, თბილისი, საქართველო

1997 - გალერეა „ჰობი“ ლიტერატურის მუზეუმი,  თბილისი, საქართველო

აუქციონი „Phillips“ „Russian Art“, ლონდონი, დიდი ბრიტანეთი 1990წ

2009 - ART expo, ნიუ-ორკი, აშშ.

2006 - სასტუმრო „მარიოტი“, ელიტ გალერეა, თბილისი, საქართველო.

2005 - გალერეა „კოპალა“, თბილისი, საქართველო.

2004 - ნიმფები და ანგელოზები, ცენტრალური მხატვრის სახლი, მოსკოვი, რუსეთი.

2003 - კიოლნი, გერმანია.

2001 - ცენტრალური მხატვრის სახლი, მოსკოვი, რუსეთი.

1999 - ალა როჯერსის გალერეა, ვოშინგტონი აშშ.

1997 - ხელოვნების საერთაშორისო ფესტივალი Deco In, ბერლინი, გერმანია.

1997 - სავალიუტო ფონდი, ვაშინგტონი, აშშ.

1997 - Freedom Gallery, ვესტპორტი, კონექტიკუტი, აშშ.

1996 - რეინ-რურის ქართული ხელოვნების ცენტრი, ჰასენი, გერმანია.

1996 - ქართული ხელოვნება, ემორის უნივერსიტეტი, ატლანტა, აშშ.

1996 - ხელოვნების მეორე საერთაშორისო ფესტივალი, ანკარა, თურქეთი.

1996 - ხელოვნების საერთაშორისო ფესტივალი, ბოსტონი, აშშ.

1996 - ხელოვნების საერთაშორისო ფესტივალი Deco In, ბერლინი, გერმანია.

1995 - ხელოვნების პირველი საერთაშორისო ფესტივალი, ანკარა, თურქეთი.

1995 - კულტურის ცენტრი „სანატი“, ბაქო, აზერბაიჯანი.

1994 - შტაინერის სახლი, ბონი, გერმანია.

1994 - კულტურის ცენტრი „ელ ქუვეითი“, ქუვეითი.

1994 - ქართული კულტურის ცენტრი, ინგოლშტადტი, გერმანია.

1992 - ქართული კულტურის ცენტრი „მზიური“, მოსკოვი, რუსეთი.

1991 - კულტურის ცენტრი, მაიდერიხი, გერმანია.

1991 - ხელოვნების ცენტრი, დუისბურგი, გერმანია.

1988 - პარიზი, საფრანგეთი.

1984 - მხატვრის სახლი, მოსკოვი, რუსეთი.

1984 - ეროვნული გალერეა, თბილისი, საქართველო.

ოტო პანკოკის მუზეუმი, გერმანია.

დიუსბურგის კულტურვერკშტატის ფონდი, გერმანია.

თანამედროვე ხელოვნების მუზეუმი, მოსკოვი, რუსეთი.

საქართველოს ეროვნული მუზეუმი – გალერეა, თბილისი.

აღმოსავლეთის მუზეუმი, მოსკოვი, რუსეთი.

მხატვრის სახლი, მოსკოვი, რუსეთი.

მოსკოვის კომპლექსი, რუსეთი.