(დ.  25 მარტი, 1950, თბილისი - გ. 7 აპრილი, 2019, თბილისი) - ქართველი ხელოვნებათმცოდნე, ხელოვნებათმცოდნეობის დოქტორი. ძველი ქართული ხუროთმოძღვრების ისტორიკოსი. გიორგი ჩუბინაშვილის სახელობის ქართული ხელოვნების ისტორიისა  და ძეგლთა დაცვის ეროვნული კვლევითი ცენტრის სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარე, თბილისის სამხატვრო აკადემიის სრული პროფესორი.

XX საუკუნის ქართული ხელოვნება და მისი ისტორიული კონტექსტი^{კონფერენციის მასალების სრულყოფისათვის საჭიროდ ჩავთვალეთ აქვე გამოგვექვეყნებინა დიმიტრი თუმანიშვილის წერილი, წიგნიდან - „XX საუკუნის ქართული ხელოვნება და მისი ისტორიული კონტექსტი“. წიგნი 2014-2015 წლებში ბატონი დიმიტრის მიერ თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემიის რადიოსათვის გაკეთებული ჩანაწერების ციკლის საფუძველზე შეიქმნა. პროექტის ხელმძღვანელი: ნინო ჭოღოშვილი, კოორდინატორი: ალექსანდრა გაბუნია.}    

8. მოდერნიზმი ქართულ ხელოვნებაში (გვ. 127-134)

ძალიან იშვიათია ხელოვანი, რომელიც ახერხებს უსაგნოში იყოს კონკრეტული და ზუსტი — არიან ასეთები, მაგრამ ეს ძალიან იშვიათია. საქმე ის გახლავთ, რომ როცა თქვენ რაღაცანაირად გამოხატავთ საგანს, ის ზომა, რომლითაც თქვენ გასაშუალოებული წარმოდგენა საგანზე გარდასახეთ ფორმით, აღმქმელისთვის ხდება მიმანიშნებელი იმისა, თუ როგორ უნდა წაიკითხოს მან იგი. როდესაც, ვთქვათ, იხატება, შუა საუკუნეებში, ადამიანი უზარმაზარი ხელის მტევნებით და თქვენ პირდაპირ ხედავთ, როგორ წავიდა მთელი ვიტალური ენერგია ხელის მტევნებში, რომელიც არის გაწვდილი, თქვენ ხედავთ იქ ვედრების ძალას; მაგრამ თუ თქვენ დაგიხატეს, მაგალითად, ადამიანი, მისი სახე გადაბრეცილია და ის ურჩხულს ჰგავს, თქვენ უკვე ხედავთ, რომ აქ გამოხატულია რაღაც ბოროტება.

ავიღოთ მაგალითი, რომელიც ჩემი არ გახლავთ, სერ ერნსტ გონბრიხს ეკუთვნის და ეს მისი დებულებაა, რომ არაფიგურატიული ხელოვნების უბედურება მისი უზუსტობაა. ამის გამო აკრიტიკებენ და სულ ტყუილად, რადგან ის ამაშიმართალია. მას ასეთი მაგალითი მოჰყავს - წითელი ლაქა თეთრზე. დავანებოთ თავი იმას, რომ ეს შეიძლება იყოს იაპონიის დროშა და, ამ შემთხვევაში, წითელი იქნება მზე; ავიღოთ ორი სხვა რამ - წითელი თეთრზე შეიძლება იყოს კოცონი, რომელიც ანთია თოვლზე. ის არის პოზიტიური, დადებითი, ეს არის სითბო, რაღაც, რაც ადამიანს სიკვდილისგან იხსნის, მაგრამ წითელი თეთრზე შეიძლება იყოს თოვლზე დანთხეული სისხლიც - მინიშნება რაღაც უბედურებაზე, რომელიც იქ დატრიალდა ან ვიღაცის გასაჭირზე (ვთქვათ, სისხლდენა აუტყდა), ტკივილზე, სიკვდილზე; არა მაცხოვლებელზე, პირიქით, მომაკვდინებელზე. თქვენ რომ ეს საგნებად გქონდეთ, ერთმნიშვნელოვანი გზავნილი იქნება. თუ უბრალოდ წითელი თეთრზეა - მე უკვე აღარ ვიცი; მე უკვე ვხედავ კონტრასტს; რა თქმა უნდა, ის მოქმედებს ჩემზე, მაგრამ ყოველი ფიზიოლოგიური აღქმის ემოციური დაკონკრეტება ხდება კიდევ დამატებითი რაღაცით. აი, ამ დამატებითზე უსაგნო ხელოვნება ამბობს უარს. ის ზუსტია მაშინ, როცა დიდი ხელოვანი ახერხებს თავის ლაქებს, ხაზებს, თუ რასაც გამოიყენებს, მიანიჭოს თვალით აღსაქმელი მიმართულება, როცა თქვენ მათ დინამიკაში დაინახავთ მსახვრალსა თუ აღმშენებელს, დადებითსა თუ უარყოფითს. ამას ახერხებენ, ვთქვათ, ჯექსონ პოლოკი - დიდად არ მიყვარს ის, მაგრამ ახერხებს; ახერხებს კანდინსკი.
და სიამაყით უნდა ვთქვა, რომ ახერხებს ჩვენი დავით კაკაბაძე! ყოველთვის ნათელია, რას გეუბნებათ ის თქვენ. და, სხვათა შორის, მართლა ავლენს, ეტყობა, უნივერსალურ კანონზომიერებებს. ხშირად მახსენდება ხოლმე ამბავი, რომელიც მისმა მეუღლემ, ქ-ნმა ეთერ ანდრონიკაშვილმა მოჰყვა. ბატონი დავითი უკვე დიდი ხნის გარდაცვლილი იყო; მისი ე. წ. შავფონიანი აბსტრაქციების შემყურე ამერიკელმა ასტროფიზიკოსებმა უთხრეს, „ეს რანაირად დახატა, საიდან იცოდა?! ჩვენ ახლა დავადგინეთ, რომ კოსმოსში ასეთი რამ ხდება და მან საიდან შთაიგრძნოო?!“ დიდი იყო და შთაიგრძნო! მან იგრძნო რაღაც ისეთი, რასაც გამოხატვა სწორედ ამ, არაკონკრეტული ფიგურებით უნდოდა და გამოხატა კიდეც. მაგრამ ეს მცირეოდენთა ხვედრია.

რაკიღა ეს საქმეს ეხება, ახლავე უნდა გამოვეხმაუროთ კიდევ ერთ რამეს - რა გზით უნდა ევლო ქართულ მოდერნიზმს. დღეს ძალიან მარტივად დგას საკითხი - რამდენადაც ნაკლებად ფიგურატიულია, მით უკეთესია. ვითომ ასე მარტივადაა საქმე?! რატომ არ აღიზიანებდა თვითონ დავით კაკაბაძეს ის, რომ მისი მეგობრები - ლადო გუდიაშვილი და შალვა ქიქოძე - აბსტრაქციას არ აკეთებდნენ? თვითონ ხომ აკეთებდა?! რატომ არ არის ეს მისთვის შემაშფოთებელი? ის აკეთებს აბსტრაქციებს იმიტომ, რომ მოსინჯოს ის შესაძლებლობები, რომლებსაც სთავაზობს ახალი მიმდინარეობები — ძალიან თვალსაჩინოა ეს. იმიტომ აკეთებს ამდენნაირს და ყველას ცოტა სხვანაირად, ვიდრე ეს მიმართულებები არის თავდაპირველად; ზოგჯერ, მე ვფიქრობ, წინაც უსწრებს. მაგალითად, მისი ეს ნახევრად აბსტრაქტული სერია „ბაღები და ხომალდები“ (იელის უნივერსიტეტში რომ არის დაცული) მე ძალიან მაგონებს მატისს, რომელიც მაშინ ასე არ ხატავდა - ეს ბევრად გვიანი ამბავია.

დავით კაკაბაძე აკეთებს კოლაჟებს. მე თუ მკითხავთ, მისი კოლაჟები- ანტიკოლაჟებია. კოლაჟის არსი რა იყო? დავანგრიოთ ესთეტიკური სამყარო და შემოვიტანოთ ყველაფერი ყოფითი - აი ასე, გავუღოთ კარი და ესთეტიკურის სამყაროში ნიაღვრად შემოვარდეს ყოფითობა, მთელი თავისი შემთხვევითობით, ჭუჭყით, ყველაფრით. რას აკეთებს დავით კაკაბაძე და, რაც არანაკლებ საინტერესოა, რას აკეთებს ათწლეულების მერე ავთო ვარაზი? ავთო ვარაზს პირდაპირ აქვს დაწერილი, რომ ის იყენებს, ვთქვათ, ნაჭერს ან რაღაც სხვას იმისთვის, რომ ფუნჯი ზედმეტად არ გაუსვას - უბრალოდ, გამოიყენა ეს, როგორც ერთ-ერთი სახვითი მასალა და არა როგორც ესთეტიკურის საზღვრების მომშლელი რამ. დავით კაკაბაძე მავთულებს და ღილებს რაღაც ჰარმონიის ნაწილებად აქცევს. ეს ნამდვილად არ არის კოლაჟის ამოცანა, არც ერთი კოლაჟი არ არის ასეთი. ის შეიძლება ესთეტიკური იყოს კიდეც, მაგრამ მისი ფილოსოფია ასეთი არ არის - ეს ანტიკოლაჟებია. მე მაინც ვფიქრობ, რომ დავით კაკაბაძის შემოქმედება და მისი დრამა იმით კი არ უნდა შეფასდეს, ის საგნობრივს აკეთებდა თუ არასაგნობრივს, არამედ რაღაც სხვით. ჩვენ ამ რაღაც სხვაზე კვლავ გვექნება საუბარი, მაგრამ მაინც მინდა ყველას შევახსენო ნამუშევარი, რომელიც, როგორც წესი, არ ანალიზდება, იმიტომ, რომ ასეთი მარტივი დაპირისპირება - უსაგნო, საგნობრივი, კარგი და ცუდი - აქ არ გამოდის. მე ამას საგანგებოდ ვამძაფრებ, ცოტათი, რადგან, სამწუხაროდ, ეს განსჯა ავანგარდზე ძალიან ხშირად ემსგავსება სოცრეალიზმზე განსჯას, ოღონდ, შებრუნებით. თუ მაშინ ამბობდნენ, რომ ყველაფერი ფიგურატიული კარგია და უსაგნო ცუდია, ახლა ამბობენ უკუღმა, მაგრამ ეს პრიმიტიული დაპირისპირება ამავე პრიმიტიულ დაპირისპირებად რჩება - ის არის არადიფერენცირებული, არ არის წასული არავითარ სიღრმეში, არაფერს იძლევა და ამას არ უშველის, როგორც ზოგიერთები ფიქრობენ, 15 000
პოსტმოდერნისტი ფილოსოფოსის ნაშრომების გადაბულბულება. აქ არაფერ შუაშია რაღაცა ფილოსოფიის ცოდნა. საკუთარი აზროვნებითი უნარის ცოტა მეტად დასაქმებაა საჭირო და არა ჩაბღაუჭება კონიუნქტურულ და, რაკი კონიუნქტურულ, აუცილებლად ყალბ სქემებზე. დღევანდელი კონიუნქტურა არაფრით სჯობია კომკავშირულ კონიუნქტურას - კონიუნქტურა ყოველთვის კონიუნქტურაა და მეტი არაფერი. თუ შენ მომხრე ხარ ავანგარდის და დღეს იყიდები, იმას არ ნიშნავს, რომ მოვლენებს ანგარიში არ გაუწიო და ასე ლაპარაკი შეიძლება. მას აქვს ძალიან მნიშვნელოვანი, კონცეპტუალურად ძალიან მნიშვნელოვანი ნამუშევარი „ინდუსტრია“. ეს გახლავთ იმერული პეიზაჟი, სადაც უზარმაზარი შენობებია დადგმული. მაშინიზმის მქადაგებლისგან (და დავით კაკაბაძე თანამედროვეობას დადებითად აფასებს, ის მასში ხედავს, ძირითადად, კარგს, სამომავლოდ საიმედოს), თითქოს, ეს უნდა ყოფილიყო ასე - შემოვიდა ინდუსტრია და რა კარგია ეს! მაგრამ თვალი ხედავს ამ ინდუსტრიულ ნაგებობებს, როგორც საკმარისად უხეშსა და დამანგრეველს. ვერ ვიტყვი, რომ დავით კაკაბაძე ასე ფიქრობდა, მაგრამ ეტყობა, ხელოვანი მასში ცოტა მეტს ამბობდა, ვიდრე მოაზრე (ამ თემას ცოტა ხანში დავუბრუნდები). ეს ნამუშევარი არ შექმნილა საბჭოთა საქართველოში, ის პარიზში დაიხატა, სადაც მას ვერავინ უბრძანებდა - აბსტრაქცია არ გააკეთოო. როცა ის თბილისში ჩამოვიდა, აქ თავისი აბსტრაქციების გამოფენა მოაწყო და, სხვათა შორის, უმეტესად უარყოფითი შეფასება მოჰყვა.
არანაირმა საზოგადოებამ არ მიიღო ის - მათ შორის, არც მოდერნულმა. მაგრამ საქმე ეს არ არის. რატომ ხატავს იქ ისევ იმერულ პეიზაჟს, რატომ? აი, აქ არის, ჩემის აზრით, საძებნი კრიტერიუმი იმის გასააზრებლად, რა იქნებოდა დავით კაკაბაძე, მას რომ არ დახვედროდა საბჭოთა ხელისუფლება თბილისში, როგორ გზას დაადგებოდა ის? რას ნიშნავს მისი მოდერნულობა - აუცილებლად აბსტრაქციონისტობას (როგორც დღევანდელი მკვლევრები ფიქრობენ, ყოველ შემთხვევაში, მათი ერთი ნაწილი)? იქნებ, რაღაც სხვას? კიდევ ვიმეორებ, ეს სურათი მან ყოველგვარი ძალდატანების გარეშე დახატა. ის თავისუფალი იყო იქ; ვინ რას ეტყოდა, ვინ იცოდა, რომელმა საბჭოთა ხელისუფლებამ და რომელმა დაზვერვამ - თავის სახელოსნოში ის რას ხატავდა?! ამას საიდან დაინახავდნენ?! ის ამას რაღაცის გამო აკეთებს. მე მგონი, აქ არის ყველაზე მნიშვნელოვანი რამ. პასუხი, ბუნებრივია, არ მაქვს - აქ ძალიან ბევრი ფიქრი და განსჯა იქნება საჭირო, მაგრამ ის, მე ვფიქრობ, ამ სურათზე გავლით არის მოსაძებნი.
როგორია დავით კაკაბაძე, როგორც ხელოვანი? ძალიან ხშირად ამბობენ, რომ ის არის რაციონალისტი. რაციონალისტი კი არ არის, ანუ, კაცი, რომელიც ისევ, რაღაცაზე ძალდატანებით ანგარიშობს მხატვრობას, ის რაციონალურია, ანუ, ქმნის მოწესრიგებულ ფორმას. სხვათა შორის, მისი ფორმა არასდროს არის ელემენტარულად მოწესრიგებული - მისი მარტივ გეომეტრიულ ფიგურებად ან მარტივ გეომეტრიულ მიმართულებებად დაშლა, უკიდურესად რთულია. ვისაც ეჭვი ეპარება, სცადოს და ვნახოთ, რა გამოუვა. ის, რომ მასთან ჩნდება გეომეტრიული ფიგურები, სულ არ ნიშნავს, რომ იქ არის მარტივი გეომეტრიული წესრიგი - ის იქ არ არის. შეიძლება გაცილებით უფრო მარტივი გეომეტრიული ფიგურები ედოს საფუძვლად სრულებით ირაციონალურ, ვითომდა, კომპოზიციებს, ვიდრე ამას. ის არის რაციონალისტი იმიტომ, რომ ამ მკაფიოებასა და თვალნათლივობას ესწრაფვის და არა იმიტომ, რომ ფარგალ-სახაზავით და გამოგონილი არითმეტიკული ფორმულით ხატავს რაღაცას. ასეთ ნამუშევარს თქვენ მასთან საერთოდ ვერ ნახავთ. თუ ჰქონია კიდეც, როგორც ჩანს, გაანადგურა - ესეც არის, ცუდი ნამუშევრი მას არ დაუტოვებია; ერთი ვნახე გაუგებარი სურათი, ისიც
სოციალისტურ ხანაში გაკეთებული; როგორც ჩანს, სასოწარკვეთილებისგან არ იცოდა, რას სცემოდა და რაღაც იმისთანა დახატა, რომ ვერც მივხვდი, დავით კაკაბაძე თუ იყო. მე მგონი, ერთადერთი შემთხვევაა, როდესაც ვერანაირად ვერ დავაკავშირე მისი ნამუშევარი მას. ის სპობდა იმას, რაც არ გამოუვიდოდა; ძალიან ცხადად აფასებდა. ახლა ვიტყვი საწინააღმდეგო მაგალითსაც - ეჭვი მაქვს, რომ რაღაც კარგებიც მიაყოლა, რადგან შეფასებისას, ძალიან მკაცრი იყო, ალბათ. და რომ ეს სწორედ რაციონალური წყობაა და არა რაციონალისტური რეცეპტომანია, ამას, სხვათა შორის, ამხელს მისი სულ ადრეული ეტიუდები, როდესაც მას ჯერ საკუთარი ხელწერა გამომუშავებული არ აქვს - მაგალითად, „გელათი“ და, სხვათა შორის, ერთი თუ ორი იმპრესიონისტული ტექნიკით დახატული პეიზაჟი. და როცა თქვენ მათ უყურებთ, ხედავთ, როგორ წესრიგდება და ლაგდება რაღაც მკაფიო მოხაზულობებად ეს, ვითომდა, იმპრესიონისტული თუ პლენერისტული ფაქტურა, როგორ ხედავს ის ბუნებაში (უფრო ზუსტად, კი არ ხედავს, არამედ განსჭვრეტს ნანახში) წესრიგს - წესრიგის თავის თავში მატარებელს, მკაფიოების თავის თავში მატარებელს. ამიტომ არის მისი ძალიან ბევრნაირი ნამუშევარი - იმერული პეიზაჟი იქნება ეს, რომელიმე აბსტრაქცია, ბრეტანის აკვარელები თუ იაპონური აკვარელების სიფაქიზით გაკეთებული ილიას „აჩრდილის“ ილუსტრაციები (სრულებით გასაოცარია, 1940-იანი წლების უკვე) - თითქოს სრულებით სხვანაირი, მაგრამ ყველაფრის განმსჭვალავი სიცხადისა და დახვეწილობისკენ სწრაფვა, ყველგან იქნება, ყველგან დაგხვდებათ, გასაოცარი ხელოვანია ამ მხრივ; ძალიან მთლიანი - ამ გარეგნულ, ვითომდა, სიჭრელეში. ეს სიჭრელე არ გახლავთ - მრავალგვაროვნებაა სწორედ, სადაც ყველგან ერთი და იგივე საწყისი მოქმედებს.

დავით კაკაბაძე ერთი იმ ხელოვანთაგანია (ჩემთვის, ყოველ შემთხვევაში, ასეა!), რომელიც თავის მსოფლხატს ქმნის - უფრო ზუსტად, ის უნივერსალურ მსოფლხატს აჩვენებს, რასაკვირველია, მაგრამ თავის კუთხეს პოულობს იქ. და ძალიან საინტერესოა, რომ მაშინიზმის, ყველაფერ თანამედროვის თაყვანებასთან ერთად, დავით კაკაბაძე სულ ლაპარაკობს მარადიულზე, მარადისის, წარუვალის ჭვრეტაზე. ეს აბსოლუტურად გაუგებარია ავანგარდისტისთვის, ამ სიტყვის ჩვეულებრივი გაგებით, ინდივიდუალისტისთვის, ამ სიტყვის მარტივი მნიშვნელობით. თანაც, ის მარადიულობას ეძებს არა (ვთქვათ, კანდინსკისნაირად ან მონდრიანის ნაირად) გეომეტრიულ გამარტივებაში, არამედ ეძებს ძველი აღმოსავლეთის ხელოვნებაში, განზოგადებულ ფორმაში, განზოგადებაში ეძებს. და ესეც, მე ვფიქრობ, ძალიან კარგად არის ხორცშესხმული მის ნამუშევრებში, მაგრამ, როგორც ის ლაპარაკობს მარადიულ წარუვალზე, ამას ჩვენ მივყავართ სულ სხვა აზროვნებისკენ, სულ სხვა ფილოსოფიისკენ — მე ასე მეჩვენება, მაგრამ ვერ გეტყვით, ეს რამდენად გაცნობიერებული ჰქონდა; ვერ გეტყვით, ეს რამე მწიგნობრულს ემყარებოდა თუ, უბრალოდ, ინსტინქტი იყო — ინსტინქტი ცუდი სიტყვაა, კულტურის მეხსიერება, რომელსაც ის თავის თავში ატარებდა. არ ვიცი, უბრალოდ — ამას სხვა მუშაობა უნდა; და ამისთვის, მე მგონი, ჩვენ ჯერ მზად არ ვართ — ერთმნიშვნელოვნად ასე „ჰო“ ან „არა“ ვთქვათ; მაგრამ რაღაც ნეოპლატონურ-ქრისტიანულთან კავშირი, ვფიქრობ, რომ უნდა იყოს; შესაძლოა, მისთვის სრულებით არაცნობიერი, ლოგიკურად დაულაგებელი. და ეს სხვა
რაღაცებშიც იჩენს თავს.

როცა მის ავტოპორტრეტებს ვუყურებ, ხშირად ვეკითხები საკუთარ თავს და სხვებისთვისაც მიკითხავს — „ვინ არის ის ადამიანი, იქ რომ ხატია? შეიძლება აზრად გაივლო, რომ ეს მებორნის შვილია?!“ მე, ამ შემთხვევაში, მებორნეს კი არ ვამდაბლებ, პირიქით, იმის თქმა მინდა, რომ მებორნეც ასეთი იყო; რომ ეს ესპანელი გრანდი, რომელიც იქიდან გიყურებთ, მოგონილი არ არის. მამამისი, რომელიც ბორანზე მუშაობდა, ისიც ასეთი იყო და ხშირად ვამბობ ამას და დავწერე კიდეც სადღაც, რადგან მგონია, რომ ეს ყველამ უნდა იცოდეს - ასეთი მოგონება ვიცი: ბატონი ვახტანგ ბერიძე ჰყვებოდა, არ ჩაწერა თავის მემუარებში და იმიტომ ვიმეორებ ხშირ-ხშირად, რომ უფრო მეტმა ადამიანმა დაიმახსოვროს. ბოლშევიკებმა, ამ სიტყვის პირდაპირი მნიშვნელობით, გამოათრიეს წმიდათა დავით და კონსტანტინე არგვეთელ მოწამეთა ნეშტი მოწამეთადან და პირდაპირ ქუთაისში მოიტანეს, განადგურებას უპირებდნენ. ქუთაისის მუზეუმის დამაარსებელმა და დირექტორმა, ტრიფონ ჯაფარიძემ, გადაარჩინა და, როგორც ჩანს, მას პეტრე ჭაბუკიანიც (იყო ასეთი მხარეთმცოდნე) დაეხმარა - მათ წაართვეს და მუზეუმში წაიღეს, როგორც ექსპონატი და მოახერხეს და მიიღეს ბ-ნი ვუკოლ ბერიძისგან (ვახტანგ ბერიძის მამისგან) დასტური, რომ ეს არის ისტორიული ღირებულების ნეშტი და არ გაატანეს, თორემ რიონში გადაყრას უპირებდნენ. იქ ვინმე პარტიული მუშაკი მდგარა, ლანძღავდა წმინდანებს და ამხელდა სასულიერო პირებს, სამღვდელოებას და ქრისტიანობას. კარგა ხანს ასე ულაპარაკია და ეტყობა, დაღლილა და გაჩერებულა. გამოსულა ხალხიდან ერთი მოხუცი წვეროსანი კაცი და უკითხავს, -დაამთავრეთ, ბატონოო? იმას უთქვამს, კიო. ახლა შეიძლება ვემთხვიოო? ეს იყო ნესტორ კაკაბაძე, ბ-ნი დავითის მამა. ახლა ხომ ცხადია, რომ ის არ იყო ისეთი სულელი, ვერ მიმხვდარიყო, რას ლაპარაკობდა ის კაცი, ვერც იმას, რა იყო მუხტი მთელი ამ ქმედების. რაც მან გააკეთა, ეს, ფაქტობრივად, მოწამეობაა - მართალია, არ მოკლეს იქვე, მაგრამ მან ხომ არ იცოდა, ეს კაცი რას გააკეთებდა?! სულ არ იქნებოდა გასაკვირი, მაუზერი რომ დაედოთ და შუბლი გაეხვრიტათ მისთვის ან გაეგდოთ ან ეცემათ ან შეურაცხყოფა მიეყენებინათ. და მან გააკეთა პირდაპირ იმის საწინააღმდეგო. რასაკვირველია, ეს იმ ძველი რაინდების, ძველი მოწესეების სულისკვეთებაა. ამიტომ არის დავით კაკაბაძის შემოქმედება ასეთი და, სხვათა შორის, არამარტო მისი.

2005 წელს ქარვასლაში შესანიშნავი გამოფენა „მოდერნიზმი“ მოეწყო - ქ-ნებმა მაია ციციშვილმა და ნინო ჭოღოშვილმა გააკეთეს ის, ქ-ნ ლიკა მამაცაშვილთან ერთად. ჩემთან მაშინ შესანიშნავი ქართველი მუსიკოსი, ეთერ მგალობლიშვილი მოვიდა და მითხრა, — „ვის უნახავს ასეთი თანამედროვე ხელოვნება, სად არის თანამედროვე ხელოვნება, რომელშიც ამდენი კეთილშობილებააო?!“ და ეს მართლაც ასეა. თუმცა, მხატვრები ამაზე საერთოდ არ ფიქრობდნენ. მათთვის რომ გეკითხათ — თქვენ რაინდები ხართ თუ არაო, ალბათ, სიცილით მოკვდებოდნენ; მაგრამ შემთხვევითია, რომ ავანგარდისტი პოეტები გადააქცია გრიგოლ რობაქიძემ გრაალის მცველებად თავის რომანში?! შეიძლება არ გიყვარდეთ გრიგოლ რობაქიძე, მაგრამ სულელი ის ნამდვილად არ ყოფილა და როცა რაღაცას ამბობდა, კარგად ჰქონდა მოფიქრებული რაზე და რას ამბობდა (ერთ კაცზე კი შეეშალა, მაგრამ ეს უკვე სხვა ამბავია. უბრალოდ, ვერ დაუშვა, რომ ნიჭიერება შეიძლება ასეთ სიმდაბლესთან ერთად იყოს, ასეთ მდაბალ სულთან); და მგონია, რომ დავით კაკაბაძესთანაც და სხვებთანაც, ჩვენს ამდროინდელ ხელოვანებთან, მათ ავანგარდულობაზე უფრო მნიშვნელოვანი სწორედ ეს არის - რასაც ისინი ატარებდნენ, როგორც განუმეორებელ მსოფლგანცდას;
სწორედ ნებისმიერ ავანგარდულ ფორმაში, განცდას — უნივერსალურისას და ღირებულისას, რაც მთავარია, ამაღლებულ-ღირებულისას.
დავით კაკაბაძე ხომ არ ხატავს ცას არასოდეს, ორჯერ დახატა. ერთი, „სამშობლოს ზეცა“ რომ არის და მარტო ცა ხატია - ასეთი არსად არ არის დედამიწაზე სხვა! ეს არის რაღაც გასაოცარი რამ, სადაც არის დახატული მკვრივი სიბრტყე (ასე უნდა იყოს) და ის არის არა უბრალოდ ჰაეროვანი, კიდევ რაღაცნაირი. ჯერ ერთი, მანათობელია! და იქ იმდენი ელფერია ცისფრის და, მე მგონი, ვარდისფერიც კია - საერთოდ, რაღაც საოცრებაა გაკეთებული; არც მგონია, სხვა ასეთი სურათი სადმე არსებობდეს. სხვათა შორის, „ელევატორშიც“ გასაოცარი ცაა, სრულებით გასაოცარი, ამითვე - ერთდროულად სიმკვრივე - ჰაეროვნებით, მართლა, თითქოს, სა-მყარო დახატა, ძველად როგორც ფიქრობდნენ, ბროლის ცა არისო, აი, ასეთი, ზეციური ბროლია იქ დახატული (არ ვიცი, რა თვისებებისაა ის) ან, გნებავთ, წარმართი ფილოსოფოსების ეთერი - რაღაც უთხელესი ნივთიერება, რომელიც ქვეყნიერებას ავსებს. შეიძლება, ეს ეთერია, რაც მან დახატა? ყოველ შემთხვევაში, ეს არის ის, რაც მარადისობასაა ნაზიარები სრულებით დანამდვილებით, სადაც დროითობა ქრება. სხვათა შორის, ასე განმარტავს ცის არსებას XIX საუკუნის პლატონიზმი; ასეა შელინგთან, ასეა სოლოვიოვთან — და იქნებ ჰქონდა წაკითხული? რა ვიცი...