ინტერვიუ მხატვარ გურამ გელოვანის ოჯახთან

ნინო ჭინჭარაული
გიორგი ჩუბინაშვილის სახელობის ქართული ხელოვნების ისტორიისა
და ძეგლთა დაცვის ეროვნული კვლევითი ცენტრი
დაკარგული დროისა და გმირის ძიებაში

(მხატვარ ნანა კიკნაძის გახსენება)

მხატვარი ნანა კიკნაძე XX საუკუნის მეორე ნახევრის ქართველ კერამიკოსთა თაობის თვალსაჩინო წარმომადგენელია. მის პროფესიულ და შემოქმედებით მოღვაწეობას გამორჩეული, ინდივიდუალური ადგილი უჭირავს თანამედროვე ქართულ დეკორატიულ–გამოყენებით ხელოვნებაში.
ნანა კიკნაძე ქალაქ თბილისში 1928 წელს დაიბადა. დაამთავრა თბილისის პირველი საშუალო სკოლა (1945 წ.). პროფესიული განათლება თბილისის სამხატვრო აკადემიაში მიიღო (1953-1959 წ.წ.), სადაც კერამიკის ფაკულტეტზე სწავლა საქართველოს ისტორიისა და არქეოლოგიის სიყვარულმა გადააწყვიტინა (პედაგოგები დ. ციციშვილი, ნ. გომელაური). 1963 წელს მხატვარმა იმავე ფაკულტეტის ასპირანტურა დაამთავრა, აქვე შეუდგა პედაგოგიურ მოღვაწეობაც (1961 წლიდან) და სიცოცხლის ბოლომდე თავის ცოდნას ახალგაზრდა თაობებს გადასცემდა.

როდესაც ედმონდ კალანდაძის ფერწერას ვუყურებ, ერთი ამბავი მახსენდება: უნივერსიტეტის ხელოვნებათმცოდნეობის ფაკულტეტის მეორე კურსზე ვსწავლობდი, როცა ლექტორებმა ჩვენი კათედრის სტუდენტები მხატვარ ედმონდ კალანდაძის სახელოსნოში წაგვიყვანეს. მანამდეც, რა თქმა უნდა, ვიცნობდი მის შემოქმედებას, მაგრამ ის შთაბეჭდილება, რაც მხატვრის სახელოსნოში მივიღე, წარუშლელი აღმოჩნდა. ჩემს თვალწინ გადაიშალა ახალი, უცნაური, ფერებითა და ემოციებით სავსე სამყარო. საოცარი იყო არა მხოლოდ შემოქმედის მხატვრული ენა, არამედ მისი თემატიკაც – მიტოვებული სახლი, გზაზე მიმავალი მოხუცი, მარტო მდგომი ხე... ყველაფერი თითქოს ჟამთა წარმავალობაზე, ცხოვრების წამიერებაზე, სევდასა და სიყვარულზე საუბრობდა. მხატვრის სახელოსნოში ნანახი ხელოვნების გარდა, გასაოცარი იყო თავად ბატონი ედმონდის პიროვნებაც, მძაფრი, ემოციური, მგზნებარე... მეტად დამაჯერებელი და ექსპრესიული საუბრით ხელოვნებაზე, საკუთარ შემოქმედებაზე, ფერწერაზე.

თანამედროვე ქართული სახვითი ხელოვნება რთულ ისტორიულ პირობებში ჩამოყალიბდა და დღევანდელ დღემდე საინტერესო გზა განვლო.

ჟანი (ჟანგო) მეძმარიაშვილი, შემოქმედებით ასპარეზზე 1950-იან წლებში გამოვიდა. იგი იმ თაობის წარმომადგენელია, რომელსაც „ორმოცდაათიანელებს“ უწოდებენ და საბჭოთა ხელოვნების გარდატეხის ხანაში მოუწია მოღვაწეობა. „ორმოცდაათიანელებმა“ ხმა აიმაღლეს თავისუფალი  ინდივიდუალობის გამოსახატავად და მეამბოხე თაობის სახელი დაიმკვიდრეს. ამგვარი „არასაბჭოური“ პოზიციის გამო ჟ. მაძმარიაშვილი სამხატვრო აკადემიიდან ერთი წლით გაირიცხა.

მიხეილ ნეპრინცევი არქიტექტორია, რომელსაც მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია თანამედროვე ქართული არქიტექტურის ისტორიაში. იგი დაიბადა 1877 წლის 22 აგვისტოს (ძვ. სტილით) თბილისში. მისი მამა – ნიკოლოზ ნეპრინცევი (1847 - 1931), დაბადებული  ქ. ელისაბედპოლში (ამჟამად ქ. კიროვოგრადი, უკრაინა), სამხედრო ტოპოგრაფი იყო. ჩვენი ვარაუდით, იგი ჩამოვიდა თბილისში 1870-იანი წლების დასაწყისში. მსახურობდა კავკასიის სამხედრო ოლქის სამხედრო-ტოპოგრაფიულ განყოფილებაში. ამასთან ერთად, ასწავლიდა თბილისის მიწადმომწყობ სასწავლებელში. დედა – ანა სმირნოვა, თბილისის მკვიდრი, დიასახლისი იყო.