სტატია შესრულებულია შოთა რუსთაველის სამეცნიერო ეროვნული ფონდის მიერ ფუნდამენტური კვლევების პროგრამით დაფინანსებული პროექტის („ქართული მოძრავი კულტურული მემკვიდრეობის ვირტუალური ანასტილოსი სანკტ-პეტერბურგის მუზეუმებში დაცული კოლექციების კვლევის საფუძველზე“, პროექტის #FR17-503, წამყვანი ორგანიზაცია: აპ. ქუთათელაძის სახ. თბილისის სახელმწიფო სამხატვრო აკადემია, 2018-2020) ფარგლებში.

შოთა რუსთაველის ეს სტრიქონები გამახსენდა, როდესაც   ერთი   არისტოკრატული წარმომავლობის  ქართული  საგვარეულოს - გუგუნავების ხელოვანთა დინასტიის წარმომადგენელთა  კულტურულ  მემკვიდრეობას  ვეცნობოდი. ამ შესანიშნავი საგვარეულოს წარმომადგენელთა შესახებ მრავალ მეცნიერს დაუწერია. საკმარისია, გავიხსენოთ   ცნობილი ისტორიკოსის იოსებ მეგრელიძის   1987  წელს  ბათუმში  გამოცემული  ნარკვევი „გუგუნავები“, რომ  დავინახოთ,  ხსოვნა ამ საგვარეულოს წარმომადგენლებზე ქართველ ხალხს ლეგენდებშიც კი  შემოუნახავს. ვახუშტი ბაგრატიონი წერდა, რომ  ბარათაანთ  გუჯარში  იკითხება: „...მეფემან  ალექსანდრემ, ძემ გიორგი მეფისამან, გაჰყარა სამი ძმანი - აბაში, გუგუნა და დავით.

დრო მუდმივად ცვლის ყველაფერს ქალაქების ცხოვრებაში. დრო კვალს ტოვებს ურბანულ ქსოვილშიც, სადაც ფიქსირდება თითქმის ყველაფერი, რაც ქალაქში ხდება და ქალაქის ურბანულ ფორმაზეც აისახება. მემკვიდრეობითობა, ტრადიციების უწყვეტობა, მათი შენარჩუნება თუ უარყოფა.

წინამდებარე სტატია ჩაფიქრებულია, როგორც გაგრძელება ოცი წლის გამოქვეყნებული პუბლიკაციისა, რომლის შეკითხვის სახით დასმული სათაური _ თავისუფლების მოედანი, რა დაიკარგა, რას შევიძენთ? - მოითხოვს მომდევნო პერიოდის ცვლილებების შეფასებასაც. თუმცა, 1990 - იან წლების დასასრულს ჩვენი წუხილის საგანს ისევ 1991-1992 წწ. შეიარაღებული კონფლიქტის შედეგად დაზიანებული შენობების ბუნდოვანი მომავალი წარმოადგენდა. თავიდან, თითქოს, არაფერი მოასწავებდა მოვლენების ცუდად განვითარებას: შემუშავდა ომის დროს დაზარალებული უბნების აღდგენა-რეკონსტრუქციის კონცეფცია, ჩატარდა კონკურსი, ავარიული ნაგებობები აიზომა, მოძიებულ იქნა საარქივო მასალა, გამოიკვეთა შენობების აღდგენის და მომავალი გამოყენების პერსპექტივა, მაგრამ შემდეგ, რეალურად პროცესები სხვაგვარად წარიმართა.

ეროვნული გალერეის ამჟამინდელი შენობა, თავდაპირველად, სამხედრო-ისტორიული მუზეუმი, ე.წ. „სახალხო დიდების ტაძარი“ რუსული იმპერიალიზმის მნიშვნელოვან ძეგლს წარმოადგენდა, რომელიც 1888 წელს,

თბილისის ურბანული მემკვიდრეობის გამორჩეული მნიშვნელობა მე-20 ს-ის შუა წლებში უკვე სათანადოდ იქნა შეფასებული, მას მიეძღვნა ქართული სახელოვნებათმცოდნეო სკოლის ფუძემდებლების მონოგრაფიული, ყველასთვის კარგად ცნობილი და დღემდე სახელმძღვანელოდ ქცეული ნაშრომები,

მიუხედავად იმისა, რომ მოხსენებაში საბალეტო ხელოვნებას განვიხილავ, როგორც თანამედროვე ინტერდისციპლინარული ხელოვნების ფორმას, მაინც გავმიჯნავ მას საცეკვაო თეატრების ფორმატში შექმნილი ქორეოგრაფიული წარმოდგენებისგან. თანამედროვე ქორეოგრაფიის დიფერენციაცია შესაძლებელია. გარკვეული მიმართულებები ადასტურებს მათ შესაბამისობას ვიზუალური ხელოვნების როგორც ინტერესებთან, ასევე, პრაქტიკულ ნაწილთან, ამიტომ, ქორეოგრაფიაში, ამ გადასვლას საბალეტო ხელოვნებიდან თანამედროვე საცეკვაო თეატრალურ წარმოდგენამდე, მოაქვს სხვადასხვა კონტექსტი.

თბილისში, კარგარეთელის ქუჩა, # 6 მდებარე სახლი, ვგულისხმობთ შენობის მარცხენა ნაწილს, უდავოდ ძველი თბილისის ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო ნაგებობაა, რომელმაც დღემდე შეინარჩუნა ისტორიულ-არქიტექტურული მნიშვნელობა.  იგი გუთური სტილიზაციის ნიმუშს წარმოადგენს, მინიჭებული აქვს არქიტექტურული ძეგლის სტატუსი. ამჟამად,  ეს  საქართველოს თეატრის, მუსიკის, კინოსა და ქორეოგრაფიის სახელმწიფო მუზეუმის შენობაა. 2010-11 წლებში მუზეუმის შენობაში განხორციელდა მნიშვნელოვანი  სარეაბილიტაციო სამუშაოები.

„ქართველ ხელოვანთა მისწრაფებაა ვ. ი. ულიანოვის სახე წარმოგვიდგინონ რევოლუციურ ქარცეცხლში, მასების ფონზე ყოველდღიურ დაძაბულ პარტიულ საქმიანობაში. შემოქმედნი ცდილობენ, დინამიკურ ხაზებში გადმოგვცენ რომელიმე ეპიზოდი მისი ცხოვრებისა, მოძრაობაში წარმოგვისახონ ლენინური იდეების აბობოქრება“
ლიანა მიქაძე, 1967 წელი

„გ. გელოვანის ტილოები გამოირჩევა დიდი რომანტიკული   სუნთქვითა და  ამაღლებული პოეტური პათოსით. ამ სურათებში ლირიკული და ეპიკური საოცარი ოსტატობითა და მხატვრული ძალით არის შერწყმული“
შალვა კვასხვაძე, 1964 წელი